ဒူတာတေးကို ယှဉ်မယ့် မနီလာမြို့တော်ဝန်သစ် အစ်စကို

သူ့ကို ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမြို့တော် မနီလာရှိ တွန်ဒို Tondo မြို့နယ်တွင် မွေးဖွားခဲ့သည်။ တွန်ဒိုက ကမာ္ဘပေါ်တွင် လူဦးရေ အထူထပ်ဆုံးနှင့် အဆင်းရဲဆုံး အပိုင်းများထဲမှ တခုဖြစ်ပါသည်။ သူ၏ လူငယ်ဘဝ အချိန် အများစုမှာ အမှိုက်ပုံတွင် စွန့်ပစ်ထားသည့် အသီးအရွက်သားငါးများထဲမှ ကောင်းသေးသည့် အပိုင်းများကို ရှာဖွေရင်း ကုန်ဆုံးခဲ့ရသည်။

ယခုအခါ အသက် ၄၅ နှစ် အရွယ်ရှိပြီ ဖြစ်သော မိုရီနို ဒိုမာဂိုဆို Moreno Domagoso သို့မဟုတ် ဖိလစ်ပိုင်ပြည်သူများက အစ်စကို မိုရီနို Isko Moreno ဟု သိကြသူက မနီလာ၏ မြို့တော်ဝန် ဖြစ်သည်။

လမ်းပေါ်မှ ဆင်းရဲသားကလေးငယ်တယောက် မြို့တော်ဝန် အဆင့်သို့ တက်လှမ်းလာခဲ့ခြင်းက ရုပ်ရှင်များတွင် မြင်တွေ့ရတတ်သည့် အကြောင်းအရာမျိုးနှင့် ဆင်တူပါသည်။ အမှန်တကယ်တွင်လည်း သူက ထိုနယ်ပယ်တွင် စတင်အောင်မြင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးက များစွာ အလှမ်းမဝေးပါ။

သရုပ်ဆောင်သစ် ရှာဖွေသူတဦးက အစ်စကို မိုရီနိုကို တွန်ဒိုမှ အသုဘ အခမ်းအနားတခုတွင် ရှာဖွေတွေ့ ရှိခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် ရုပ်မြင်သံကြားဇာတ်လမ်းတွဲများနှင့် ရုပ်ရှင်ဇာတ်လမ်း အများအပြား၌ ပါဝင် သရုပ်ဆောင်ခွင့် ရခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း သူ ဘယ်က လာသည်ဆိုခြင်းနှင့် မိဘ ဘိုးဘွားတို့၏ သင်ခန်းစာများကို သူမမေ့ခဲ့ပါ။

“ကျနော်က ရာဇဝတ်သားတွေ၊ မူးယစ်ဆေးစွဲနေတဲ့ သူတွေနဲ့ အတူ ကြီးပြင်းခဲ့ရတယ်။ ကျနော်က လမ်းပေါ်မှာ အရွယ်ရောက်ခဲ့တယ်။ ကျနော်မွေးတဲ့နေ့ကနေ စပြီးတော့ ဒီနေ့အထိ ကျနော်တို့ အသိုင်းအဝိုင်းကို နားလည်ဖို့ ခက်ခဲတဲ့ ဘဝတခုကို ရခဲ့တယ်။ ဘုရားသခင်ဆီမှာ ခင်ဗျားကို သင်ကြားပေးတဲ့ နည်းလမ်းတွေ အများကြီး ရှိပါတယ်။ ကျနော်နေတဲ့နေရာကို ခင်ဗျားမြင်ဖူးတယ်။ အရင်ကဆိုရင် အဲဒါက ငရဲပဲ။ ကျနော့်ရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က ဘာလဲဆိုတာ ကျနော်မသိခဲ့ဘူး။ ‘ဘုရားသခင်၊ ဒါတွေက ဘယ်တော့ပြီးဆုံးမှာလဲ’ လို့ ကျနော်တွေးမိခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာ ကျနော် သိလာတာက ကျနော် မြို့တော်ဝန်ဖြစ်ချင်တယ်။ အခုတော့ အကြောင်းရင်းကို ကျနော် နားလည်ပြီ။”

တွန်ဒိုကလည်း သူ့ကို သတိရနေဆဲ ချစ်ခင်နေဆဲ ဖြစ်သည်။

တွန်ဒိုတွင် အစ်စကိုနှင့် အတူ ကြီးပြင်းခဲ့သည်ဆိုသော အသက် ၅၀ အရွယ် ဆိပ်ကမ်းအလုပ်သမား တယောက်ဖြစ်သည့် ဂီဘို Gibo က ရုပ်ရှင်နယ်သို့ဝင်ရောက်ရန် အစ်စကို လမ်းစရသွားခဲ့စဉ်က (အသုဘ အခမ်းအနားတွင်) သူလည်း ရှိနေခဲ့သည်ဟု နောက်ပြောင်သည်။ Ceritalah အဖွဲ့ကို ဂီဘိုက ပြောပြခဲ့သည့် အတိုင်းဆိုလျှင် တွန်ဒိုတွင် အခြေအနေများက ချက်ချင်းတိုးတက်မသွားသော်လည်း ယော်မီ “Yorme” (“မြို့တော်ဝန်”ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည့် လမ်းပေါ်မှ ဘန်း စကား) အနေဖြင့် သူလုပ်နေသည့် အရာများကို ဆက်၍ လုပ်ရန်နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် စိတ်ပျက်စရာ အဖျားရှူးမသွားရန်သာ လိုအပ်ပါသည်။

အာဏာဆီသို့ ဦးတည်သော အစ်စကို၏ လမ်းကြောင်းက ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ၊ ဆုံးဖြတ်ချက် ခိုင်ခိုင်မာမာနှင့် ဖြစ်သည်။ သူက အသက် ၂၃ နှစ် အရွယ်၌ မနီလာတွင် (ယခုအချိန်အထိ) အသက်အငယ်ဆုံးသော မြို့တော်ကောင်စီဝင်(၁၉၉၈ မှ ၂၀၀၇ အထိ) ဖြစ်လာခြင်းအားဖြင့် အများ၏ အာရုံ စူးစိုက်မှုရအောင် ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ အသက် ၃၂ နှစ်တွင် ဒုတိယမြို့တော်ဝန် (၂၀၀၇ မှ ၂၀၁၆ အထိ) ဖြစ်လာပြီး အယ်လ်ဖရီဒို လင်း Alfredo Lim နှင့် သမ္မတဟောင်းအဖြစ်မှ မြို့တော်ဝန်ဖြစ်လာသူ ဂျိုးဇက်အက်စတြာဒါ Joseph Estrada တို့ ၂ ဦးလုံး၏ လက်အောက်တွင် တာဝန်ယူခဲ့သည်။

သမ္မတ ဒူတာတေး အစိုးရလက်ထက်တွင် ၂၀၁၆ ခုနှစ် က အထက်လွှတ်တော်အမတ်နေရာအတွက် ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်သည့်အခါ အောင်မြင်မှု မရရှိခဲ့သော်လည်း ယခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် ဂျိုးဇက်အက်စတြာဒါကို အနိုင်ယူ၍ (မြို့ တော်ဝန်အဖြစ်) နောက်ဆုံးတွင် ပြန်လာနိုင်ခဲ့သည်။ “ဘီလူးသတ်သမား” ဆိုသည့် အမည်ကို ရရှိခဲ့သော ပြတ်ပြတ်သားသား အနိုင်ရရှိမှုလည်း ဖြစ်သည်။

မြို့တော်ဝန်အဖြစ် ရာထူးသက်တမ်း ပထမဆုံး ရက် ၁၀၀ ပြီးခါစ အချိန်လေးမှာပင် အစ်စကိုက ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံရေးတွင် လူငယ်ပိုင်း ဖြစ်ပြီး မဲဆန္ဒရှင်များနှင့် အထိအတွေ့များသူတဦးအဖြစ် ပေါ်ထွက်လာခဲ့သည်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာ (အထူးသဖြင့် ဖိလစ်ပိုင် နိုင်ငံ၌ လူကြိုက်များသော လူမှုကွန်ရက်ဖြစ်သည့် Facebook) တွင် သူ၏ အောင်မြင်မှုက ထိန်းချုပ်၍ မရနိုင်အောင်ပင် ဖြစ်သည်။ နှစ်ချိုက်ကြောင်းပြသသည့် like ၁.၈ သန်း (ဆက်လက်၍ တိုးလာနေသည်) ရရှိခဲ့သလို ထိုကာလ (ပထမ ရက်၁၀၀) အတွင်း Facebook မှ တိုက်ရိုက် ထုတ်လွှင့်မှု ၂၆၃ ကြိမ်ကျော်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ထုတ်လွှင့်မှုများထဲတွင် တရားဝင် အစည်းအဝေးများ၊ ရှောင်တခင် ဝင်ရောက်စစ်ဆေးမှုများမှသည် သူက သွားဆရာဝန်ထံ သွားရောက်ကုသခြင်းများအထိ ပါဝင်၏။

အွန်လိုင်းပေါ်တွင် သူရှိနေခြင်းက အုပ်ချုပ်ရေး၏ မရှိမဖြစ် အစိတ်ပိုင်းတခုဖြစ်သည်ဟု အစ်စကိုက မြင်သည်။ “ပြည်သူတွေ အိပ်ပျော်နေကြချိန်မှာ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေကို ကျနော် တိုက်ရိုက်လွှင့်ပြတယ်။ အဲဒါက မြို့တော်ကို လုံခြုံအောင် လုပ်ပေးနေတဲ့သူတွေ ရှိတယ်လို့ ပြည်သူတွေကို ခံစားရစေတယ်။ ပျင်းတတ်တဲ့ အရာရှိတွေလည်း ညဘက်မှာ အိပ်မနေကြတော့ဘူးပေါ့။ ကျနော် အဲဒါကို ရပ်မှာ မဟုတ်ဘူး။”

အစ်စကိုက အချိန်အားလုံးကို အွန်လိုင်းပေါ်တွင် သုံးစွဲနေသည်ဟု ဆိုလိုခြင်းဟုတ်ပါ။ သူက လူဦးရေ ၁.၇၈ သန်း ရှိသော မနီလာမြို့တော် ပြန်လည် သက်ဝင်နိုးကြားလာရေး ကတိပြု လုပ်ကိုင်နေပါသည်။

လုပ်ဆောင်ရန် များစွာ ရှိနေသည်။ မြို့တော်၏ အစိတ်အပိုင်းအများအပြားမှာ ပျက်စီးယိုယွင်းမှုများကြောင့် နာမည်ပျက်နေ သည်။

မနီလာတရုတ်တန်း၏ အချက်အချာနှင့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ ဗဟိုဖြစ်ခဲ့ဖူးသော ဘီနွန်ဒို Binondo နှင့် ကွီယာပို Quiapo မြို့နယ်များသည် ယခုအခါ ယာဉ်ကျောများပိတ်ဆို့ ကျပ်ညပ်နေသည်။ အဆောက်အဦးများက ပိတ်ထားရသည်။ ဒုတိယကမာ္ဘစစ် မတိုင်မီက လူချမ်းသာများ နေထိုင်ခဲ့ရာ အရပ်များဖြစ်ခဲ့ကြသည့် အာမိတ Ermita နှင့် မာလာတေး Malate တို့က ယခုအခါတွင် ညစ်ပတ်၍ ယိုယွင်း ဟောင်းနွမ်းနေသည်။ ပြည့်တန်ဆာများ ကျက်စားသည့်နေရာ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်း၏ ညစ်ညမ်းသော နေရာဖြစ်နေသည်။

ဒိုင်ယာနာ လင်း ဒီတန် Diana Lynn Ditan နှင့် လက်ထပ်ခဲ့ပြီး ကလေး ၅ ယောက်၏ ဖခင်လည်းဖြစ်သည့် အစ်စကိုက စိတ်အားထက်သန်စွာဖြင့် လျှင်လျှင်မြန်မြန် စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ မနီလာတွင် ကာလရှည်ကြာစွာ ခံစားနေရသည့် ယာဉ်ကျောပိတ်ဆို့မှု ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် သူက တရားမဝင် လမ်းဘေးဈေးသည်များကို ဖယ်ရှားပစ်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် ဈေးသည် ဈေးဝယ်များသည့် ဒီဗီဆိုရီယာ Divisoria မြို့နယ်တွင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ အချို့ကို ပြောင်းရွှေ့နေရာ ချထားခဲ့သည်။

စာသင်ကျောင်းများ၊ တက္ကသိုလ်များ ပတ်လည် မီတာ ၂၀၀ အတွင်းတွင် အရက်ရောင်းချခြင်းကို သူက တားမြစ်ခဲ့သည်။ အရွယ်မရောက်သေးသူများ ည ၁၀ နာရီမှ မနက် ၄ နာရီအတွင်း အပြင်မထွတ်ရန်လည်း တင်းတင်းကျပ်ကျပ် ပိတ်ပင်ခဲ့၏။

ထို့ပြင် အစိုးရ မူလတန်းကျောင်းများတွင် Nutribun (၁၉၆၈ မှ ၇၀ အတွင်းတွင် ဖိလစ်ပိုင် ကလေးငယ်များ အာဟာရ ပြည့်ဝရေးအတွက် ဖြန့်ဝေပေးရန် အမေရိကန် နိုင်ငံတကာဖွံ့ဖြိုးရေးအေဂျင်စီ USAID က ပုံစုံထုတ်၍ ထုတ်လုပ်ခဲ့သော ပေါင်မုန့် တမျိုး။ ထိုအစီအစဉ်က ၁၉၉၇ တွင် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်) ကို ဖြည့်စွက်စာအဖြစ် ကျွေးမွေးသည့် အစီအစဉ်ကို ပြန်လည်စတင်ခြင်းအားဖြင့် ကလေးငယ်များ အာဟာရမပြည့်ဝသည့် ပြဿနာကို ဖြေရှင်းရန် သူက ကတိပြုထားသည်။

“ကျနော်တို့က ပညာသင်ကြားပေးနိုင်ဖို့၊ စိမ်းလန်းတဲ့နေရာတွေ ဖွင့်လှစ်ပေးနိုင်ဖို့နဲ့ အထပ်မြင့် လူနေအဆောက်အဦး စီမံကိန်းတွေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် ကြိုးစားနေပါတယ်။ ယာဉ်ကျောပ်ိတ်ဆို့မှု၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဖြေရှင်းပေးနိုင်ဖို့လည်း ကျနော်တို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အရေးအကြီးဆုံးကတော့ ပြည်သူတွေပါပဲ။ ဘယ်ဟာက အရင်ဆုံးလာမလဲ။ လူသားအရင်းအမြစ်ပါ။”

စွမ်းဆောင်ရည် မပြည့်ဝသော အရာရှိများကို ထုတ်ပယ်ခဲ့ခြင်းအတွက် အစ်စကို ချီးကျူးခံခဲ့ရသည်။ သူက Ceritalah အဖွဲ့ကို “ကျနော့် သက်တမ်း ပထမ ၃ ပတ်အတွင်းမှာ ရဲအရာရှိ ၉ ဦးကို ဖယ်ရှားခဲ့ရပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ သူတို့က သူတို့ လုပ်ရမယ့် အလုပ်ကို မလုပ်ကြလို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပြည်သူတွေက ကျနော့်ရဲ့ လုံခြုံရေးကို စိုးရိမ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီတော့ ဘာဖြစ်သလဲ။ အဲဒါက အလုပ်တခုရဲ့ အကျိုးဆက်အန္တရာယ်လို့ ခင်ဗျားတို့က ခေါ်တဲ့အရာပဲ။ အလုပ်ရဲ့ တစိတ်တပိုင်း ဖြစ်ပါတယ်” ဟု သူက ပြောသည်။

သို့သော်လည်း နှိုင်းဆမရအောင် ပိုမို၍ တင်းမာခက်ထန်သည့် ဒူတာတေးကဲ့သို့ မဟုတ်ဘဲ အစ်စကိုက ပြင်းထန်သော နည်းလမ်းများကို သဘောကျသူ တဦး မဟုတ်ပါ။ သူရှင်းပြသည့် အတိုင်းဆိုလျှင် “မူးယစ်ဆေးနဲ့ သက်ဆိုင်နေတဲ့ ရာဇဝတ်သားအများအပြားကို အရှင်ဖမ်းမိခဲ့တယ်။ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ မျှတစွာ ဆက်ဆံရမယ့် ဥပဒေကို ကျနော်လေးစားပါတယ်။ အကောင်အထည်ဖော်တဲ့ နေရာမှာ ကျနော်တို့ ခိုင်ခိုင်မာမာ ရှိပါတယ်။ ရာဇဝတ်သားတွေကို ဖမ်းဆီးတဲ့ နေရာမှာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေး အဖွဲ့တွေက သူတို့ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို အလွဲသုံးစားမလုပ်စေဖို့ သေချာအောင် ကျနော်လုပ်ရပါမယ်။”

၂၀၂၂ တွင် သမ္မတနေရာတွင် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်လိမ့်မည်ဟုပင် ပြောနေကြသည့် အစ်စကိုက ရပ်တန့်၍ မရနိုင်ဟု ယူဆရသော ဒူတာတေး၏ နိုင်ငံရေး ယန္တယားကို ဟန်ချက်ထိန်းပေးနေသည် ဟုဆိုကြသည်။

အစ်စကို မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ဒူတာတေး သာမက အရှေ့တောင်အာရှတွင် လူသိများသော မြို့တော်ဝန်ဟောင်း တဦးဖြစ် သည့် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ ဂျိုကိုဝီတို့ကြားမှ မျဉ်းပြိုင်များကို မြင်ရခြင်းက စိတ်လှုပ်ရှားစရာ ဖြစ်သည်။

ထိုအမျိုးသား ၃ ဦးလုံးက နိုင်ငံရေး ထိပ်တန်းလူတန်းစားအလွှာ၏ အပြင်ဘက်မှ လာကြသူများဖြစ်သည်။ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းတွင် သူတို့၏ ပြည်သူကို ဗဟိုပြုသည့် ချဉ်းကပ်မှုများအတွက် လူသိများကြသည်။

သူ၏ သမ္မတ ရည်မှန်းချက်နှင့် ပတ်သက်၍ ကျနော်တို့ မဆွေးနွေးခဲ့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်လျှင် အင်ဒို နီးရှားနိုင်ငံ၏ အချုပ်အခြာ အာဏာကို ကာကွယ်နေသော ဂျိုကိုဝီ၏ လုပ်ဆောင်ချက်ကို လေးစားကြောင်း အစ်စကိုက ပြောသည်။ “အဲဒါက ခင်ဗျားရဲ့ တိုင်းပြည်ကို ခင်ဗျား ဘယ်လိုကာကွယ်ပေးသလဲ ဆိုတာပဲ” ဟု သူက ဆိုသည်။

မနီလာ၏ မြို့တော်ဝန်က အာဏာဆီသို့ ဦးတည်သော လမ်းကြောင်းကို လျှောက်လှမ်းနေသည့် အသွင်ရှိပါသည်။ အပြစ် မြင်တတ်သူများတော့ သူက စဉ်းစားထားပြီး ဖြစ်သည်ဟု ပြောကြပါလိမ့်မည်။

ဒူတာတေး ကဲ့သို့ပင် သူက တိကျပြတ်သားသည်။ သို့သော်လည်း လက်ရှိသမ္မတ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှ ကျန်သည့် ထိပ်တန်းနိုင်ငံ ရေးသမားများနှင့် အစ်စကို တို့ကြားမှ ခြားနားမှုမှာ သူ၏ စာနာရိုင်းပင်းတတ်ခြင်း၊ ဟန်ချက်ညီညွတ်စွာ စဉ်းစားတတ်မှုနှင့် ပြည်သူတို့၏ ဂုဏ်သိက္ခာကို အမှန်တကယ်မြှင့်တင်ပေးလိုသော စိတ်ဆန္ဒတို့ ဖြစ်ပါသည်။

အနာဂတ်တွင် အစ်စကို မည်သို့ပင် ဖြစ်လာသည်ဖြစ်စေ ထိုအချက်တို့က ကွဲပြားမှုကို ဖြစ်စေပါလိမ့်မည်။

(ကာရင်ရတ်စလန်သည် အာဆီယံရေးရာများကို အထူးပြုလေ့လာရေးသားနေသူ မလေးရှား စာရေးဆရာတဦး ဖြစ်သည်။ ကွာလာလမ်ပူ အခြေစိုက် အကြံပေးအဖွဲ့ Ceritalah ASEAN ကို တည်ထောင်သူ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။)

You May Also Like These Stories:

အင်ဒိုနီးရှား အစိုးရပိုင် Nggapulu ပင်လယ်ကူးသင်္ဘောစီးခြင်း

အင်ဒိုနီးရှား ကျောင်းသားဆန္ဒပြသူများကြားဝယ်

အာဏာရှင်စနစ်မှ ဒီမိုကရေစီသို့ လမ်းခင်းပေးသူ ဘီဂျေဟာဘီဘီ

The post ဒူတာတေးကို ယှဉ်မယ့် မနီလာမြို့တော်ဝန်သစ် အစ်စကို appeared first on ဧရာဝတီ.