အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ကင္းမဲ့ေနတဲ့ အထီးက်န္ အိမ္အကူမ်ား

ကေလးငယ္ကို ခ်ီပိုးထိန္းေက်ာင္းေနေသာ အမ်ိဳးသမီးတဦးအား ရန္ကုန္ျမိဳ႕ျပင္ အုတ္ဖုတ္လုပ္ငန္းတခု၌ ေတြ႕ရစဥ္ (ဓာတ္ပံု – Retuers)

ဧရာ၀တီတုိင္း ၀ါးခယ္မၿမိဳ႕နယ္မွ မခင္ထားၾကဴသည္ လယ္သမားမ်ား ျဖစ္သည့္ သူတို႔မိသားစု၏အေၾကြးမ်ား ကူဆပ္ ေပးႏိုင္ရန္ အတြက္ ရန္ကုန္တြင္ အလုပ္ရွာရန္ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေနွာင္းပုိင္း အရြယ္တြင္ ညီမငယ္တေယာက္ႏွင့္အတူ ရြာမွ ထြက္လာခဲ့ပါသည္။

ရန္ကုန္သုိ႔ ေရာက္သည့္အခါ သူ႔အတြက္ ပထမဆုံး အလုပ္ရရွိခဲ့ပါသည္။ စမ္းေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္တြင္ ေနထုိင္ေသာ မိသားစု တစု၏ အိမ္တြင္ အိမ္အကူ တေယာက္အျဖစ ္ေနထုိင္၍ အလုပ္ စလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

၄ ႏွစ္ၾကာ အလုပ္လုပ္ၿပီးေနာက္ အသက္ ၂၃ ႏွစ္အရြယ္ ေရာက္ခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ မခင္ထားၾကဴအတြက္ နားရက္ ၁ ရက္သာ ရွားရွားပါးပါး ရရွိခဲ့ပါသည္။ ပုံမွန္အားျဖင့္ မနက္ ၄ နာရီမွ ည ၁၀ နာရီအထိ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္း၊ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ျခင္း၊ ကေလး ထိန္းျခင္း စသည့္အလုပ္မ်ား လုပ္ရၿပီး တလလွ်င္ ေနစရိတ္၊ စားစရိတ္ အၿငိမ္း က်ပ္ ၈ ေသာင္းခြဲခန္႔ ရရွိပါသည္။

“တခါတေလ တပတ္မွာ တရက္ေလာက္ နားရက္ လုိခ်င္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ က်မ မရႏိုင္ပါဘူး”ဟု မခင္ထားၾကဴက ေျပာသည္။

“လယ္လုပ္ရရင္ က်မ ပိုေပ်ာ္မွာပါ။ က်မ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေနခဲ့ရတယ္။ က်မ စပါးခင္းေတြက လြဲလုိ႔ ဘာကုိမွ ဂရုစုိက္စရာ မလုိဘူး။”

ျမန္မာႏုိင္ငံတလႊား မခင္ထားၾကဴကဲ့သုိ႔ အိမ္တြင္းအလုပ္သမားတေယာက္အျဖစ္ လုပ္ကိုင္၍ အိမ္ကုိ ေငြျပန္ပုိ႔ရန္ မိသားစုထံမွ ထြက္ခြာလာခဲ့ေသာ မိန္းကေလး သိန္းေပါင္းမ်ားစြာ ရွိပါသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၿမိဳ႕ျပသုိ႔ ေရြ႕ေျပာင္းျခင္းမွာ အခ်ိန္ရွည္ၾကာစြာ တည္ရွိခဲ့့ေသာ အေလ့အထတခုျဖစ္ေသာ္လည္း အလုပ္ လုပ္မည့္ မိန္းကေလးမ်ားအား ခ်မ္းသာေသာ မိသားစုမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ေပးသည့္ ေဆြမ်ိဳးမ်ား သို႔မဟုတ္ အိမ္နီးခ်င္းမ်ား ၏ေနရာ၌ အလုပ္အကိုင္ရွာေဖြေရး ေအဂ်င္စီမ်ား၊ တရားမ၀င္ ပြဲစားမ်ားက ေနရာ၀င္ယူလာခဲ့သည့္ အတြက္ အလုပ္သမား မ်ားအေနျဖင့္ သူတုိ႔ကုိ ေကာင္းမြန္စြာ ဆက္ဆံရန္ႏွင့္ သူတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကုိ သိရွိေရးအတြက္ ပိုမိုေဆာင္ရြက္ၾကရန္ ေတာင္းဆိုမႈမ်ား ေပၚထြက္လာေစသည္။

အမ်ိဳးသမီးႏွင့္ ကေလးအခြင့္အေရးလႈပ္ရွားသူမ်ားက ထုိအိမ္အကူမ်ားမွာ လစာအနည္းငယ္ ရရွိၿပီး အလုပ္သမား အခြင့္ အေရး အကာအကြယ္ေပးမႈ နည္းပါးကာ ငယ္ရြယ္ေသာ သုိ႔မဟုတ္ အသက္မျပည့္ေသာ အိမ္ေဖာ္မ်ားသည္ သူတို႔၏ အလုပ္ရွင္က နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား ျပဳလုပ္သည့္ အႏၲရာယ္ေတြ႔ႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာၾကသည္။

ရန္ကုန္အေျခစုိက္ အစုိးရမဟုတ္ေသာ အဖြဲ႔အစည္းျဖစ္သည့္ Women Can Do It မွ programme manager ေဒၚေနာ္ေအးေအးလႈိင္က အလုပ္သမားမ်ားသည္ မ်ားေသာအားျဖင့္ အိမ္ရွင္မ်ား၏ ေနအိမ္တြင္ ျပင္ပႏွင့္ အဆက္ အသြယ္ျပတ္ေတာက္ ေနသည့္အတြက္ ေစာဒက တက္ႏိုင္ျခင္း မရွိဘဲ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရမႈမ်ားကို တုိင္ၾကားခ်င္ ေသာအခါတြင္လည္း အကူအညီ မရႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

“ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အိမ္ေဖာ္ေတြကုိ အေရးမႀကီးတဲ့ အလုပ္သမားေတြလုိ႔ ယူဆၾကတဲ့အတြက္ သူတုိ႔ကုိ သီးသန္႔ အကူအညီ ေပးတဲ့ အဖြဲ႕မရွိပါဘူး”ဟု သူက ေျပာသည္။ အလုပ္သမားမ်ားအား သင့္ေလ်ာ္စြာ ျပဳမႈဆက္ဆံေရးကို ေသခ်ာေစရန္ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ ကိစၥမ်ားစြာ ရွိေသးသည္ဟုလည္း ေဒၚေနာ္ေအးေအးလႈိင္က ေျပာသည္။

“အိမ္ေဖာ္ေတြမွာ မွ်တသင့္ေလ်ာ္တဲ့ အလုပ္တာ၀န္ သတ္မွတ္ေပးသင့္ပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ အလုပ္ရွင္ေတြကလည္း လုံၿခံဳတဲ့ အလုပ္ပတ္၀န္းက်င္ ဖန္တီးေပးဖုိ႔ တာ၀န္ယူသင့္ပါတယ္”ဟု သူက ဆိုသည္။

အားနည္းျပီး အကာအကြယ္မဲ့သူ

NGO အဖြြဲ႕တခုျဖစ္ေသာ Equality Myanmar မွ အမႈေဆာင္ဒါရုိက္တာ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက အိမ္အကူအမ်ားအျပားမွာ သူတို႔ကို ေစာင့္ေရွာက္မႈ မေပးႏိုင္ေသာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသည့္ မိသားစုမ်ားမွ ကေလးမ်ားျဖစ္ၾကေၾကာင္း ေျပာသည္။ ထုိ ကေလးမ်ားသည္ ခ်မ္းသာေသာ အိမ္ေထာင္စုမ်ားတြင္ ေနထုိင္ၾကၿပီး ထုိသုိ႔ေနထုိင္ခြင့့္အတြက္ လုပ္အားခ မရဘဲ အလုပ္ လုပ္ေပးၾကရသည္။

“တခ်ဳိ႕ အဲဒီလို ကေလးေတြဆုိရင္ အိမ္အကူေတြထက္ေတာင္ အေျခအေန နိမ့္ပါးၾကတယ္။ အစားအေသာက္နဲ႔ ေနရာ ေလးပဲ ရၾကၿပီးေတာ့ လုပ္အားခ မရဘူး”ဟု ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာသည္။

ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွ ေရွ႕ေနတဦးျဖစ္သည့္ ဦးေမာင္ေမာင္စုိးက အိမ္ေဖာ္မ်ားမွာ အစားဆင္းရဲ၊ အေနအထုိင္ဆင္းရဲၾကကာ အၿမဲတမ္းလုိလုိ အရုိက္ခံၾကရေၾကာင္း Myanmar Now သတင္းဌာနသုိ႔ ေျပာသည္။ Myanmar Now သတင္းဌာနသည္  Thomson Reuters Foundation က အေထာက္အပ့ံျပဳသည့္ လြတ္လပ္ေသာ သတင္း၀က္ဆုိဒ္တခုျဖစ္သည္။

အိမ္ေဖာ္မ်ားအေနျဖင့္လည္း ဥပေဒနားမလည္ၾကသျဖင့္ ႏွိပ္စက္သည့္ အလုပ္ရွင္မ်ားအေပၚ တရားစြဲဆိုျခင္း (ယခုအခ်ိန္အထိ) အလြန္နည္းပါးပါသည္။

“အလုပ္ရွင္ေတြနဲ႕ ပတ္သတ္ၿပီးေတာ့ အိမ္အကူေတြကုိ ကာကြယ္ဖုိ႔ အလုပ္သမားဥပေဒေတြ မရွိတဲ့အခါ သူတို႔ အေနနဲ႔  တရားဥပေဒရဲ႕ အကာအကြယ္ရရွိႏိုင္မႈ နည္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အိမ္အကူေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ အလုပ္ရွင္ဆီက ပုိက္ဆံခုိး တယ္လုိ႔ အစြပ္စြဲခံရရင္ေတာ့ သူတုိ႔အေနနဲ႔ အလြယ္တကူ တရားစြဲခံရႏုိင္ပါတယ္”ဟု အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရေသာ အလုပ္သမားမ်ားအတြက္ ဥပေဒဆုိင္ရာ အကူအညီမ်ားေပးေနသည့္  ဦးေမာင္ေမာင္စုိးကေျပာသည္။

Myanmar Now သတင္းဌာနက ရရွိခဲ့ေသာ ရန္ကုန္တုိင္း ေဒသႀကီး ရဲတပ္ဖြဲ႕မ်ားရွိ အမႈတြဲမ်ားတြင္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္ အတြင္း တႏုိင္ငံလုံး၌ အလုပ္ရွင္မ်ားက အိမ္အကူမ်ားအေပၚ က်ဴးလြန္ေသာ ရာဇ၀တ္မႈ ၈ မႈသာရွိၿပီး ၄ မႈမွာ ရန္ ကုန္ၿမိဳ႕ တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

တမႈတြင္သာ အလုပ္ရွင္တဦး ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံခဲ့ရသည္။ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ဗဟန္းၿမိဳ႕နယ္မွ ဦးၾကည္လွျမင့္သည္ အသက္ ၁၄ နွစ္ အရြယ္ မိန္းကေလး လက္ကို ဟင္းခ်က္ဆီျဖင့္ အပူေလာင္ေစျခင္း၊ အစားမေကြ်းဘဲ အခန္းတခန္းတြင္ ပိတ္ထားျခင္း စသည့္တ႔ုိကုိ က်ဴးလြန္ခဲ့သည့္အတြက္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္၀ါရီလတြင္ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ ၃ ႏွစ္ က်ခံခဲ့ရသည္။

၂၀၁၃ ခုႏွစ္တြင္ အသက္ ၁၄ ႏွစ္အရြယ္ အိမ္အကူတဦးက သူ ၄ ႏွစ္ၾကာအလုပ္လုပ္ခဲ့ေသာ ေျမာက္ဒဂုံၿမိဳ႕နယ္မွ မိသားစု ၀င္မ်ားက ၎၏ ဦးေခါင္း၊ ေက်ာကုန္း၊ လက္ေမာင္းမ်ားႏွင့္ ရင္ဘတ္ကုိ ရုိက္ႏွက္ခဲ့ေၾကာင္း ရဲစခန္းကုိ တုိင္ၾကားခဲ့သည္။ လက္ရွိတြင္ ထုိမိသားစု၀င္မ်ားအနက္ ၃ ဦးမွာ ျပစ္မႈက်ဴးလြန္ျခင္းအတြက္ တရားရင္ဆုိင္ေနရပါသည္။

ဥပေဒ အကာအကြယ္ ရွိသင့္

အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ခံရေသာ အိမ္အကူမ်ားက ၎တုိ႔အလုပ္ရွင္မ်ားႏွင့္ ရင္ဆုိင္ရန္ ဗဟုသုတနည္းပါးျခင္း သုိ႔မဟုတ္ အလုပ္ရွင္မ်ားက တိတ္တဆိတ ္ေျဖရွင္းခဲ့ေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ ယခုေဖာ္ျပခဲ့ေသာ အမႈမ်ားသည္ အေပၚယံ တစြန္းတစ သာျဖစ္သည္ဟု ဆိုႏိုင္ေၾကာင္း၊ တိုင္ၾကားျခင္း မျပဳႏိုင္သည့္ လူမသိသူမသိ ျဖစ္ရပ္မ်ားစြာ ရွိေနေသးေၾကာင္း လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူမ်ားက ေျပာၾကသည္။

“အိမ္အကူေတြက သူတုိ႔ ခႏၶာကုိယ္မွာ ထိခုိက္မႈ ႀကီးႀကီးမားမားျဖစ္မွသာ ရဲစခန္းမွာ တုိင္ဖုိ႔အတြက္ သက္ေသ အလုံ အေလာက္ ရပါတယ္။ အဲဒီလုိမွ မဟုတ္ရင္ သူတုိ႔အတြက္ ခက္ခဲပါတယ္”ဟု ဦးေမာင္ေမာင္စုိးက ေျပာသည္။

Equality Myanmar မွ ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက အစုိးရအေနျဖင့္ အိမ္အကူအလုပ္သမားမ်ားအတြက္ အကာအကြယ္ေပးေသာ ဥပေဒ ေရးဆြဲၿပီး သူတုိ႔၏အခြင့္အေရးမ်ားကိုလည္း အသိေပးထားသင့္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

“အိမ္အကူေတြအေနနဲ႔ အလုပ္ရွင္ေတြ အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈကုိ ဘယ္လုိ ဘယ္မွာ တုိင္ၾကားလုိ႔ရတယ္ဆုိတာ သိဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္” ဟု ဦးေအာင္မ်ိဳးမင္းက ေျပာသည္။

အလုပ္႐ံုႏွင့္ အလုပ္သမားဥပေဒ စစ္ေဆးေရး ဦးစီးဌာန ဒုတိယ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဦးညႊန္႔၀င္းက အလုပ္သမား၊ လူ၀င္မႈႀကီးၾကပ္ေရးႏွင့္ ျပည္သူ႕အင္အား၀န္ႀကီးဌာနက အိမ္အကူအလုပ္သမားမ်ား အတြက္ အနိမ့္ဆုံး အသက္အရြယ္ သတ္မွတ္ရန္ႏွင့္ အလုပ္ခ်ိန္၊ အားလပ္ရက္မ်ားကဲ့သုိ႔ အေျခခံအလုပ္သမားအခြင့္အေရးမ်ား ေပးႏိုင္မည့္ ဥပေဒတခု ေရးဆြဲ ရန္ အရပ္ဖက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးခဲ့ေၾကာင္း ေျပာသည္။

အလုပ္သမားမ်ား၏ အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဥပေဒ အားနည္းမႈမ်ားရွိေနေၾကာင္းကိုလည္း သူက အသိအမွတ္ျပဳခဲ့ ပါ သည္။

“အိမ္အကူေတြနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီးေတာ့ အလုပ္ခ်ိန္၊ အားလပ္ရက္ အပါအ၀င္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာကိစၥေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္” ဟု ဦးညႊန္႔၀င္းက ေျပာသည္။ အိမ္အကူမ်ား အေနျဖင့္လည္း အလုပ္ရွင္ အိမ္ျပန္ေရာက္လာေသာအခါ အစားအေသာက္ ျပင္ေပးရန္ အ၀တ္ေလ်ာ္ေပးရန္ မျငင္းသင့္ဟုလည္း သူက ဆိုသည္။

Myanmar Now သတင္းဌာနက အာဏာရ အမ်ိဳးသားဒီမုိကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္မွ လႊတ္ေတာ္အမတ္အခ်ိဳ႕ကုိ ဆက္သြယ္ေမး ျမန္းခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းဥပေဒၾကမ္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ မသိၾကပါ။

ရန္ကုန္ ကရင္ႏွစ္ျခင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားအဖြဲ႔ (YKBWA)က မိန္းကေလးမ်ားအား ၎တုိ႔ကုိ ေကာင္းမြန္စြာ ဆက္ဆံေသာ မိသားစုမ်ားထံတြင္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရးေဆာင္ရြက္ေပးရန္ Protection for Women in Household Services ဟုေခၚေသာ အဖြဲ႔တခုကုိ တည္ေထာင္ခဲ့သည္။

YKBWA ၏ ဒါရုိက္တာ ေဒၚေနာ္ေဖာ၀ါက သူ၏၀န္ထမ္းမ်ားက အိမ္အကူ ၁၀၀ ခန္႔ကုိ လုံၿခံဳမႈရွိေသာ အလုပ္မ်ား ကူညီ ရွာေဖြေပးခဲ့ကာ ၎တုိ႔၏ အလုပ္ခြင္ အေျခအေနကုိလည္း ပုံမွန္သြားေရာက္ စစ္ေဆးေၾကာင္း ေျပာသည္။

“အကယ္လုိ႔ အိမ္အကူမိန္းကေလးေတြမွာ ဆုိးဆုိးရြားရြား ႏွိပ္စပ္ခံထားရတာေတြ႕ခဲ့ရင္ အဲဒီအလုပ္ရွင္ကုိ တႀကိမ္ သတိေပးပါတယ္။ က်မတုိ႔ သတိေပးတာကုိ အေရးမထားရင္ေတာ့ က်မတို႔အဖြဲ႕က အဲဒီအိမ္အကူကုိ ျပန္ေခၚလိုက္ ပါတယ္”ဟု ေဒၚေနာ္ေဖာ၀ါက ေျပာသည္။

မခင္ထားၾကဴက အိမ္အကူတေယာက္လုပ္ရသည္ကို စိတ္ပ်က္၍ အလုပ္ထြက္ခ်င္ေသာ္လည္း သူ၏မိသားစုထံ ေငြျပန္ပုိ႔ ရန္လုိအပ္ၿပီး ခ်မ္းသာေသာ အိမ္နီးခ်င္းတဦးထံ ၁၀ သိန္းက်ပ္ျဖင့္ ေပါင္ႏွံထားသည့္ လယ္ေျမကုိ ျပန္ေရြးရန္ ကူညီရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။

“က်မတုိ႔ မိသားစုရဲ႕ လယ္ကိုျပန္ရၿပီး က်မလည္း ရြာျပန္ႏုိင္မယ့္ ေန႔ကုိ ခန္႔မွန္းလုိ႔မရေသးဘူး”ဟု မခင္ထားၾကဴက ေျပာသည္။

( Thomson Reuters Foundation ဝက္ဘ္ဆိုက္ပါ Ei Cherry Aung ၏ Isolated and lacking labour rights, Myanmar’s housemaids toil in silence ကို ဆုမြန္ျဖိဳး ဘာသာျပန္သည္)

The post အလုပ္သမားအခြင့္အေရး ကင္းမဲ့ေနတဲ့ အထီးက်န္ အိမ္အကူမ်ား appeared first on ဧရာ၀တီ.