အမ်ိဳးသမီးမ်ား လမ္းခင္းေနသည့္ ျမင္ကြင္းက ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ မထူးျခားသည့္ သာမာန္ျမင္ကြင္း ျဖစ္သည္ (ဓာတ္ပံု – The Guradian)
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းခြင္မ်ားတြင္ အမ်ိဳးသမီးအလုပ္သမမ်ားကို ျမင္ေတြ႔ေနရျခင္းက မထူးဆန္းပါ။ သို႔ေသာ္လည္း သူတို႔ ယခုလို လုပ္ကိုင္ခြင့္ရေနျခင္းက အခြင့္အေရး တခုလား သုိ႔မဟုတ္ ေခါင္းပုံျဖတ္ခံေနရျခင္းလား ဆို သည္ကေတာ့ စဥ္းစားၾကည့္စရာ ျဖစ္သည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ ကေလာၿမိဳ႕နယ္တြင္းမွ ေတာင္ေပၚရြာတခုတြင္ ၀ါးခေမာက္မ်ားေဆာင္းထားေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား လမ္းခင္းရန္ ေျမဖုိ႕ျခင္းျဖင့္ အလုပ္မ်ားေနၾကသည္။ အရုဏ္တက္ခ်ိန္တြင္ သူတို႔ အိပ္ရာမွထၾကၿပီး မနက္စာအျဖစ္ မုန္႔ဟင္းခါး စား ၾကသည္။ ထို႔ေနာက္ အျခားလုပ္ေဖာ္ကုိင္ဖက္မ်ားႏွင့္အတူ ေနပူပူတြင္ အလုပ္လုပ္ၾကပါသည္။ အနီေရာင္ေျမႏွင့္ ေက်ာက္ စရစ္မ်ားျဖင့္ ၾကားထဲတြင္ အလုပ္လုပ္ေနေသာ အသက္ ၂၁ ႏွစ္အရြယ္ မခ်ိဳမိကုိက ၅ လသား ကေလးငယ္၏ မိခင္ ျဖစ္ပါသည္။ အလုပ္ႀကမ္းလုပ္ေနသည့္ မိခင္ျဖစ္သူက ထင္ထင္ရွားရွား လွမ္းျမင္ႏိုင္သည့္ ေနရာတြင္ရွိေသာ ယာယီ တဲေလးတခု ေအာက္တြင္ ကေလးငယ္ အိပ္ေပ်ာ္ေနပါသည္။
အမ်ိဳးသမီးမ်ား လမ္းခင္းေနသည့္ ျမင္ကြင္းက ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ မထူးျခားသည့္ သာမာန္ျမင္ကြင္းသာ ျဖစ္သည္။ ရခုိင္ ျပည္နယ္ ေက်းလက္ေဒသမ်ားမွသည္ ကမာၻလွည့္ ခရီးသည္ အမ်ားဆုံး လာေရာက္လည္ပတ္ေသာ ပုဂံေဒသအထိ ကတၱရာခင္းျခင္း၊ အမိႈက္သိမ္းျခင္းတုိ႔ကုိ အမ်ိဳးသမီး အလုပ္သမား အမ်ားစု လုပ္ကုိင္ၾကပါသည္။ သူတို႔က မ်က္ႏွာ အား ေနေရာင္မွ ကာကြယ္ရန္ သနပ္ခါးထူထူ လူးထားၾကသည္။
ရွမ္းျပည္နယ္ ေက်ာက္မဲျမိဳ႕နယ္အတြင္း လမ္းခင္းေနသူတဦး (ဓာတ္ပံု – The Guradian)
ေရွးရုိးစြဲ အယူအဆမ်ားႏွင့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလက္ေအာက္ ရွိေနခဲ့ရျခင္းတို႔ ေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အသံမွာ အကန္႔အသတ္ျဖင့္ ရွိေနခဲ့ရသည္။ သို႔ေသာ္လည္း ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ က်ား၊ မ တန္းတူညီမွ်ေရး ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၀ိေရာဓိမ်ား အမ်ားအျပားရွိခဲ့သည္။ ေဆာက္လုပ္ေရးက႑မွာ သာဓကျဖစ္သည္။ ဒီမုိကေရစီလမ္းေၾကာင္းသုိ႔ ႏုိင္ငံေရး အကူးအေျပာင္းႏွင့္အတူ ေက်းလတ္ေဒသမ်ားတြင္ လမ္းမ်ားခ်ဲ႕ထြင္ျခင္းႏွင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ အေဆာက္အအုံမ်ား အမ်ား အျပား ေဆာက္လုပ္လာျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမွာလည္း အရွိန္အဟုန္ျဖင့္ တုိးတက္လာခဲ့သည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္လည္း လုပ္သားအင္အားစုတြင္ ထိထိေရာက္ေရာက္ ပါ၀င္လာၿပီး လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားရေစေသာ္လည္း စည္းကမ္းတက် ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ ေလ်ာ့လ်ဲသည့္ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ စြန္႔စားရမႈမ်ား ရွိေနသည္ကိုလည္း ေဖာ္ျပေနသည္။
လူဦးေရ ၅၁ ဒႆမ ၅သန္းရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အႀကီးဆံုး ၿမိဳ႕ျဖစ္ေသာ ရန္ကုန္မွာပင္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ တခုတြင္ ေမွ်ာ္လင့္မထားေသာ ပတ္၀န္းက်င္တခု၏ လကၡဏာရပ္မ်ားစြာ ရွိေနပါသည္။ စမ္းေခ်ာင္းၿမိဳ႕နယ္ရွိ ေဆာက္ လက္စ အေဆာက္အအုံတခု၏ သုံးလႊာတြင္ ဘိလပ္ေျမအိတ္မ်ား၊ ကြန္ကရစ္မ်ားအၾကားတြင္ ဒယ္အုိးမ်ား၊ တီဗီတလုံးႏွင့္ ကေလးပုခက္ တခုတို႔ ရွိေနသည္။ အသက္ ၂၄ႏွစ္အရြယ္ မေခ်ာစုခုိင္က “က်မဒီမွာ လူၾကမ္း(အလုပ္ၾကမ္းလုပ္သူ) လုပ္ပါတယ္” ဟု ေျပာသည္။ လြန္ခဲ့ေသာ ၈ လကတည္းက စ၍ ဤ လုပ္ငန္းခြင္တြင္ သူ၏ အသက္ ၄ ႏွစ္ႏွင့္ ၈ လအရြယ္ အသီးသီး ရွိသည့္ ကေလး၂ ေယာက္ႏွင့္အတူ ေနထုိင္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ နာဂစ္မုန္တုိင္းတုိက္ခတ္ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဧရာ၀တီ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသမွ သူ၏အိမ္ကို စြန္႔ခြာၿပီး ထြက္လာခဲ့ရသည္။
“အဲဒီမွာ ဘာအလုပ္မွ မရွိဘူး။ ေျမယာေတြကလည္း စုိက္ပ်ိဳးဖုိ႔ ခက္တယ္”ဟု မေခ်ာစုခုိင္က ေျပာသည္။ သုိ႔ေသာ္ ကံေကာင္းသည္က သူ၏ ခင္ပြန္းသည္ႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္ တခုတည္းတြင္ အတူအလုပ္လုပ္ရျခင္းျဖစ္သည္။
“အဲဒီအမ်ိဳးသမီးေတြက အလြန္ဆင္းရဲတဲ့ မိသားစုေတြက ေမြးဖြားလာတာပါ။ အခ်ိဳ႕က အိမ္ေထာင္မရွိတဲ့ ကေလး အေမေတြ။ အခ်ိဳ႕က ခင္ပြန္းသည္ေတြ ႏုိင္ငံျခားကုိ သြားအလုပ္လုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေက်းလတ္ေဒသကေန တခါတရံ ေဆာက္ လုပ္ေရး လုပ္ငန္းမွာ လာလုပ္ၾကတာပါ” ဟု ၈၈ မ်ိဳးဆက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပြင့္လင္းလူ႕အဖြဲ႔အစည္းမွ အလုပ္သမားအေရး တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူ ေဒၚမာမာဦးကေျပာသည္။
၂၀၁၄ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းအရ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အိမ္ေထာင္စုမ်ားထဲတြင္ ၄ ပုံ ၁ ပုံမွာ အိမ္ေထာင္ဦးစီး အမ်ိဳးသားမရွိပါ။ အခ်ိဳ႕ အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ အထူးသျဖင့္ နယ္စပ္ေဒသမ်ားတြင္ ပဋိပကၡမ်ားတြင္ ပါ၀င္ေနသည့္ လက္နက္ကုိင္တပ္ဖြဲ႔မ်ားသုိ႔ ၀င္ေရာက္သြားၾကၿပီး အမ်ားစုက ထုိင္း၊ မေလးရွားကဲ့သုိ႔ ခ်မ္းသာေသာေဒသမ်ားသုိ႔ အလုပ္လုပ္ရန္ သြားၾကပါသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက အိမ္ေထာင္ဦးစီး အမ်ိဳးသားမရွိေသာ သူ၏မိသားစုကုိ ေထာက္ပံ့ရန္ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ ႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အခ်ိန္အခါ အလိုက္ ေျပာင္းလဲ လုပ္ကိုင္ ၾကရသည္။
အသက္ ၄၃ ႏွစ္အရြယ္ မေအးသန္း တကိုယ္တည္းျဖစ္ေနရျခင္းကေတာ့ ကြဲျပားေသာ အေၾကာင္းရင္းတခုေၾကာင့္ ျဖစ္ သည္။ “က်မ ကြာရွင္းခဲ့တယ္”ဟု သူက ေလသံတုိးတုိးျဖင့္ေျပာၿပီးေနာက္ ပလက္ေဖာင္းခင္းရန္ လုိအပ္ေသာ ပစၥည္းမ်ားကုိ ေခါင္းေပၚရြက္၍ အေ၀းသို႔ ခ်က္ခ်င္းထြက္သြားသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေရွးရုိးစြဲ အယူတြင္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား အိမ္ေထာင္ကြဲလွ်င္ လႈမႈပတ္၀န္းက်င္၌ အရွက္ရစရာ ျဖစ္ၿပီး ကေလးမ်ား ႀကီးျပင္း အရြယ္ေရာက္လာေရး အတြက္လည္း ၀န္အပို ထမ္းၾကရသည္။ အထူးသျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ လမ္းလုပ္သား မ်ားမွာ ဆင္းရဲေသာ ဆင္ေျခဖုံးရပ္ကြက္မ်ားမွ အိမ္ေထာင္မရွိ မိခင္ႏွင့္ အိမ္ေထာင္ကြဲ မိခင္သည္တုိ႔ ျဖစ္ၾကပါသည္။ လူဦးေရ ငါးသန္းေနထုိင္ေသာ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေျမာက္ပုိင္းမွ ႐ႈပ္ေထြးစည္ကားသည့္ လမ္းမတခုေဘးရွိ ပလက္စတစ္ မုိးကာ တဲစု တခုတြင္ မေခ်ာစု ေနထုိင္ပါသည္။ အနီးတြင္ ထင္ရွားေသာ ၾကယ္ငါးပြင့္ ဟိုတယ္ တခုလည္း ရွိသည္။ ထုိေနရာတြင္ အိမ္သာမရွိ၊ ေရပိုက္မရွိ၊ အိပ္စရာ ေမြ႔ယာမ်ားလည္းမရွိပါ။ ၾကြက္ႏွင့္ ပုိးဟတ္မ်ားသာ အမ်ားအျပားရွိေနသည္။ “က်မ ဘိလပ္ေျမသယ္ပါတယ္”ဟု မေခ်ာစုက ရွင္းျပသည္။
ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားက အမ်ိဳးသမီး အလုပ္သမမ်ားကုိ စိတ္၀င္တစားရွိျခင္းက ရွင္းပါသည္။ သူတုိ႔က လုပ္အားခ ေစ်းသက္သာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ “အလုပ္သမေတြက ေခါင္းပုံျဖတ္ခံေနရပါတယ္။ အမ်ိဳးသား အလုပ္သမား တေယာက္က တေန႔ကို လုပ္အားခ ၂၅၀၀ ရရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြက ၂၀၀၀ ပဲရတယ္”ဟု မမာမာဦးက ေျပာ သည္။ ခင္ပြန္းျဖစ္သူႏွင့္ လုပ္ငန္းခြင္တခုထဲတြင္ အတူေန၊ အတူအလုပ္လုပ္ေနေသာ မေခ်ာစုခုိင္က တေန႕လွ်င္ လုပ္အားခ ၄၅၀၀ ရၿပီး ခင္ပြန္းက ၅၀၀၀ ရပါသည္။
ရန္ကုန္ျမိဳ႕တြင္ ေျမာင္းေဖာက္ေနသူတဦး (ဓာတ္ပံု – The Guradian)
အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ လြယ္ကူသည္ဟု ယူဆၾကၿပီး အလုပ္သမားအားလုံး အမ်ိဴးသမီးမ်ားျဖစ္ေနလွ်င္ ပင္ သူတို႔ကို အမိ်ဳးသားတေယာက္က ဦးေဆာင္မည္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ၾသဇာအရွိဆံုးေသာ ႏုိင္ငံေရးသမား က အမ်ိဳးသမီး တေယာက္ျဖစ္ေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ ယခုလိုကိစၥမ်ိဳးက သဟဇာတ မရွိသလို ျဖစ္ေနသည္။ ဆယ္စုႏွစ္ ေပါင္းမ်ားစြာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလက္ေအာက္ တြင္ရွိေနခဲ့ၿပီးေနာက္ ၂၀၁၅ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ၌ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၂၅ ႏွစ္အတြင္း လြတ္လပ္ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲကုိ က်င္းပႏိုင္ခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲ၏ ရလဒ္ အေနျဖင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္က ျပည္သူေထာက္ခံမႈ အလုံးအရင္းျဖင့္ တိုင္းျပည္ကို ဦးေဆာင္ဖို႔ ျဖစ္လာခဲ့ပါသည္။
အမ်ိဳးသား လြတ္လပ္ေရး သူရဲေကာင္း ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၏ သမီးျဖစ္သူ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေနျဖင့္ လႊတ္ေတာ္တြင္ ၄ ပုံ ၁ ပုံ ေနရာယူ ထားေသာ တပ္မေတာ္ႏွင့္ ညွိႏိႈင္းသြားရလိမ့္ဦးမည္ ျဖစ္၍ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူတခ်ိဳ႕က စိတ္အားထက္သန္မႈ နည္းၾကေသာ္လည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ႏုိင္ငံတြင္းရွိ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အေျခအေနကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရပါသည္။
ေရြးေကာက္ပြဲမတုိင္ခင္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲတခုတြင္ သူ၏ ပါတီမွ အမ်ိဳးသမီး လႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ေလာင္း ၁၅ ရာ ခုိင္ႏႈန္းသာ ပါ၀င္ေနျခင္းက တာ၀န္ယူရမည့္ အခန္းက႑ႏွင့္ကိုက္ညီၿပီး လုပ္ခ်င္စိတ္လည္းရွိေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကုိ ရွာေဖြရန္ အခက္အခဲရွိေၾကာင္း ေရာင္ျပန္ဟပ္ျပေနျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ျမန္မာ့ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းတြင္ အမ်ဴိးသမီးမ်ားကို အမ်ိဳးသားမ်ားေလာက္ အေရးမပါဟု ႐ႈျမင္ၾကသည္။ အစိုးရသစ္၏ ေခါင္း ေဆာင္မွာ အမ်ိဳးသမီးတေယာက္ ျဖစ္ေသာ္လည္း အစားအစာရွားပါးမႈႏွင့္ က်န္မာေရးကပ္ဆုိက္ျခင္းကဲ့သုိ႔ ပိုမို၍ အေျခခံ က်ေသာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ေျဖရွင္းရာတြင္ က်ား၊မ တန္းတူ မညီမွ်မႈမွာ အစိုးရသစ္၏ ဦးစားေပးမႈ တခု ျဖစ္လာဖြယ္ရာ မရွိပါ။
က်ား၊မ တန္းတူညီမွ်ေရး ကြန္ရက္ (Gender Equality Network) ၏ ဒါရုိက္တာ ေဒၚေမစပယ္ျဖဴက “က်မတုိ႔ စား၀တ္ေနေရးအေၾကာင္း ေဆြးေႏြးၾကတဲ့အခါ က်မတုိ႔ တျခားျပႆနာေတြကုိ မေဆြးေႏြးျဖစ္ပါဘူး။ ဆုံျဖတ္ခ်က္ခ်တဲ့အဆင့္မွာ အမ်ိဳးသမီးအနည္းငယ္ပဲ ရွိတာက အဓိကျပႆနာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသမီးေတြကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ အလုပ္သမားနဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈ ဆိုင္ရာ ဥပေဒေတြကို ေရးဆြဲဖုိ႔ ဆႏၵရွိလာမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေနနဲ႔လည္း အျမင္ကုိ ေျပာင္းလဲခ်င္တယ္လုိ႔ က်မ မထင္ဘူး။ သူက အထူးတလည္ ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုေနတာေတြ ရွိေနတယ္လို႔ မေတြးပါဘူး။ အားနည္းခ်က္ေတြရွိတဲ့ ေနာက္ခံေတြကေန လာတဲ့ အမ်ိဳးသမီး အားလံုးမွာ ရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ အတားအဆီးေတြကုိ သူက လ်စ္လ်ဴရႈေနပါတယ္” ဟု ေဒၚေမစပယ္ျဖဴက ေျပာသည္။
ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ က်န္းမာေရး၊ သားဆက္ျခားျခင္း သို႔မဟုတ္ ကြာရွင္းျခင္း စသည့္ ကိစၥရပ္မ်ားတြင္ ယဥ္ေက်းမႈအရ တားဆီး ပိတ္ပင္မႈမ်ားက အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ဘ၀ေနထုိင္မႈအေပၚ သက္ေရာက္လ်က္ရွိသည္။ အိမ္ေထာင္ကြဲၿပီးေနာက္ မိသားစုက ျပန္လည္လက္မခံေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ ဘ၀ဇာတ္လမ္းမ်ိဳးက မထူးဆန္းပါ။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း အမ်ိဳးသမီး မ်ားကုိ လမ္းခင္းေသာ လုပ္ငန္းခြင္မ်ားတြင္ အလြယ္တကူ ျမင္ေတြ႔ရျခင္းျဖစ္သည္။
သုိ႔ေသာ္ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အစိတ္အပိုင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးပါ၀င္ေနေသာ တုိင္းျပည္ျဖစ္သည့္အတြက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ား၏ အခန္းက႑မွာ ရံဖန္ရံခါ ကြဲျပားျခားနားမႈမ်ားရွိေနပါသည္။ The Female Voice of Myanmar စာအုပ္ေရးသားသူ Nilanjana Sengupta က ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ အစဥ္အလာတြင္ က်ား၊မ တန္းတူညီမွ်မႈႏွင့္ ပတ္သတ္၍ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ ဥပမာအားျဖင့္ အေမြဆက္ခံခြင့္၊ လက္ထက္ခြင့္ႏွင့္ ကြာရွင္းခြင့္စသည့္ အခြင့္အေရးမ်ား ရွိၿပီးသားျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း “အထိန္းအကြပ္မဲ့ ေနထုိင္တာနဲ႔ အေနာက္တုိင္းဆန္ဆန္ေနတာကုိ မသင့္ေလ်ာ္ဘူးလို႔ ယူဆၾကတယ္။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးေတြက ေခါင္းမူးၿခံဳ၀တ္ရုံေတြ ၀တ္ၿပီး မေနေပမယ့္ အဲဒီလုိ ေနသလိုမ်ိဳးပဲ ေနေနၾကရတယ္”ဟု Nilanjana Sengupta ကေျပာသည္။
နားလည္သေဘာေပါက္မႈ နည္းပါးသည့္အတြက္ ျပႆနာမ်ား ျမင့္တက္လာခဲ့ရ ျခင္းမ်ားလည္း ရွိသည္။ လႈမႈ ပတ္၀န္းက်င္ ေနရာအမ်ားအျပားတြင္ က်ား၊ မ တန္းတူ မညီမွ်မႈမ်ား ရွိေနရာ အမ်ဳိးသမီး အမ်ားစုသည္လည္း ၎တုိ႔အား ခြဲျခား ဆက္ဆံေနသည္ကုိပင္လွ်င္ မသိၾကေၾကာင္း Nilanjana Sengupta ကေျပာသည္။ ယခုတိုင္ မၿပီးဆံုးေသးသည့္ ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရး၏ အလယ္တြင္ အလုပ္သမားအခြင့္အေရး တိုက္ပြဲမ်ားေပၚလာသည့္အခ်ိန္တြင္ ပုိ၍ မွန္ကန္ပါသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ အထူးသျဖင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းသည္ လုပ္ငန္းသဘာ၀အရ ကန္ထရုိက္စာခ်ဳပ္မ်ားမွာ ကာလတို သုိ႔မဟုတ္ ေန႔စားအလုပ္ အေပၚတြင္ မူတည္ၿပီး ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္မ်ားမွာ အထည္ခ်ဳပ္ စက္ရုံမ်ားကဲ့သို႔ပင္ အလြယ္တကူ မေရာက္ရွိႏုိင္သည့္အတြက္ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ နည္းပါး၍ ျဖစ္ပါသည္။
၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား မတုိင္မီ ျမန္မာႏုိင္ငံသည္ အေရးယူပိတ္ဆုိ႔မႈမ်ားေအာက္တြင္ ႏုိင္ငံတကာ၏ အပယ္ခံ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား ဖြဲ႔စည္းခြင့္မျပဳခဲ့ေသာေၾကာင့္ အလုပ္သမား အခြင့္အေရး ဆိုသည္မွာ အသစ္ အဆန္းတခုလို ျဖစ္ေနခဲ့သည္။ အလုပ္သမားသမဂၢမ်ား စနစ္တက် စတင္ဖြဲ႔စည္းျခင္း မျပဳမီကပင္လွ်င္ ေဆာက္လုပ္ေရး လုပ္ငန္းခြင္မွ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ဆႏၵျပမႈမ်ား စတင္ရန္ ႀကိဳးစားခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္း မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တုိင္း အင္းစိန္ၿမိဳ႕ရွိ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းခြင္တခုမွ အလုပ္သမမ်ားအဖြဲ႕က အလြန္ေလးလံေသာ သံေခ်ာင္းမ်ားကုိ သယ္ယူရန္ ခိုင္းေစျခင္းကို ဆန္႔က်င္ခဲ့ၾကသည္။ ရလဒ္ အေနျဖင့္ ေနာက္ဆုံးတြင္ အလုပ္ရွင္က ကုိယ္၀န္ေဆာင္ အလုပ္သမ ၃ ဦးကုိ အလုပ္ထုတ္ခဲ့သည္။
“အခုက ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ေရာက္ေနပါၿပီ။ ဒါေပမယ့္ မေျပာင္းလဲေသးပါဘူး။ တိုးတက္မႈက အရမ္းကုိပဲ ေႏွးေနပါတယ္။ ဥပေဒအရ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဓမၼတာ လာေနတဲ့အခ်ိန္နဲ႔ ကုိယ္၀န္ရွိေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ေပါ့ပါးတဲ့ အလုပ္ေတြပဲ လုပ္ရပါမယ္။ မီးမဖြားခင္ နဲ႔ မီးဖြားၿပီး အခ်ိန္ေတြမွာ နားရက္ ရရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒီလုိ ျဖစ္မလာပါဘူး။ အမ်ိဳးသမီးေတြက သူတုိ႔ရဲ႕အခြင့္အေရးေတြကုိ ေတာင္မွ သတိမထားမိၾကပါဘူး”ဟု ေဒၚမာမာဦးက ေျပာသည္။
သုိ႔ေသာ္လည္း ျမန္မာ့လႈမႈအသုိင္းအ၀ုိင္းက လွ်င္ျမန္စြာ ေျပာင္းလဲေနပါၿပီ။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ သန္းေခါင္စာရင္းအရ အသက္ ၄ ႏွစ္မွ ၂၉ ႏွစ္အတြင္း ပညာသင္ၾကားေနေသာ မိန္းကေလးအေရအတြက္မွာ ေယာက်ာ္းေလးအေရအတြက္ထက္ မ်ားပါသည္။ အသက္ ၁၆ ႏွစ္မွ ၁၉ ႏွစ္အၾကား ပညာသင္ၾကားေနေသာ အမ်ိဳးသမီးအေရအတြက္မွာလည္း ရာခုိင္ႏႈန္း အနည္းငယ္ ျမင့္မားပါသည္။ ျမန္မာအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ပ်မ္းမွ် စံႏႈန္းထက္စာလွ်င္ အိမ္ေထာင္ျပဳခ်ိန္ ေနာက္က်ၿပီး ေမြးဖြားသည့္ ကေလးအေရအတြက္လည္း ပိုနည္းသည္။
အလုပ္အကုိင္ေစ်းကြက္တြင္ က်ား မ ခြဲျခားမႈ ကြာဟခ်က္က သိသာထင္ရွားလာခဲ့ပါသည္။ အလုပ္လုပ္ႏိုင္သည့္ အသက္ အရြယ္ရွိသူ အမ်ိဳးသားဦးေရ ၁၀ ေယာက္တြင္ ၈ ေယာက္က အလုပ္ရွိၿပီး အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္မူ ၁၀ ေယာက္တြင္ အလုပ္ရွိသူက ၅ ေယာက္ထက္ နည္းပါသည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ အိမ္ေထာင္ျပဳၿပီးလွ်င္ အလုပ္ထြက္ၾကၿပီး ထိုသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းက ျမန္မာႏုိင္ငံ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္မႈ အခြင့္အေရးမ်ားအေပၚ ႀကီးမားေသာ သက္ေရာက္မႈ ရွိႏုိင္ပါသည္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ ပလက္ေဖာင္းခင္းရာတြင္ အလုပ္လုပ္ရန္ ၿမိဳ႕အစြန္အဖ်ားမွ လာခဲ့ရေသာ မမင္းမင္းအတြက္ အလုပ္မရွိ၍ မျဖစ္ ပါ။ ဘိလပ္ေျမတအိတ္ကုိ လက္ျဖင့္ သယ္လာၿပီး ရွပ္အက်ီၤတထည္ကုိ ဦးထုပ္အျဖစ္ ေဆာင္းထားေသာ မမင္းမင္း က အသက္ ၃၁ ႏွစ္ထက္ ပိုႀကီးသည့္ ပံုေပါက္ေနသည္။ “က်မ အလုပ္လုပ္လာတာ ၁၂ ႏွစ္ရွိၿပီ။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ ပတ္ေလာက္က က်မအိမ္ေထာင္ျပဳခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအလုပ္ကို ဆက္လုပ္သြားမယ္။ တျခားဘာမွလည္း မလုပ္တတ္ဘူး”ဟု သူက ေျပာသည္။
(The Guardian ပါ Sara Perria ၏ On the road with the women building Myanmar ကို ဆုမြန္ျဖိဳး ဘာသာျပန္သည္)
The post ျမန္မာျပည္ကို တည္ေဆာက္ေနေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား appeared first on ဧရာ၀တီ.