ၿမိတ္ကြ်န္းစု၏ ေျမာက္ဘက္ အစြန္ပိုင္းေနရာတြင္ ရွိေသာ Bailey ကြ်န္းကို ၿပီးခဲ့သည့္ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ ၁၆ ရက္ေန႔က ျမင္ရခ်ိန္မွာ အေျခအေန ေကာင္းေနေသးသည့္ အသြင္ ရွိသည္။
မြန္းလြဲ ၂ နာရီခြဲ အခ်ိန္ခန္႔တြင္ သမုဒၵရာ ကြ်မ္းက်င္သူ ဦးေဇာ္လြန္း၊ ဓာတ္ပံုဆရာ ေလာရင့္ ေဒးဗစ္ (Lawrence Davis) ႏွင့္ သိပၸံပညာရွင္မ်ားကို တင္ေဆာင္လာသည့္ ေလွတစီးက Bailey ကြ်န္း၏ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ရွိ သာယာ လွပေသာ ပင္လယ္ေအာ္ အတြင္းသို႔ ေရာက္ရွိလာသည္။ ၿမိတ္ကြ်န္းစု၏ ေျမာက္ပိုင္းမွ သႏၲာေက်ာက္တန္းမ်ားကို ေလ့လာရန္ သူတို႔ ခရီးထြက္ခဲ့သည္မွာ ၇ ရက္ေျမာက္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။
ေလာရင့္ေဒးဗစ္က ေရထဲသို႔ ဒိုက္ဗင္ထိုးခ်လိုက္ၿပီး လြန္ခဲ့ေသာ ၈ လခန္႔က သူ ပထမဆံုးအႀကိမ္ ေရာက္ခဲ့ေသာ သႏၲာေက်ာက္တန္းရွည္ ဆီသို႔ ကူးခပ္သြားသည္။ ထို႔ေနာက္ ေရာင္စံုမွန္ေျပာင္းကို လွည့္လိုက္သည့္ပမာ အေသြး အေရာင္ စံုလင္လွေသာ ပင္လယ္ပက္က်ိမ်ား၊ သႏၲာေက်ာက္ခက္မ်ား၊ ငါးမ်ားႏွင့္ တျခားေသာ ေရေနသတၱဝါ မွန္သမွ်ကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ပင္ မွတ္တမ္းတင္ေတာ့သည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ Emperor angel ငါးတေကာင္ ျမင္ကြင္း ထဲသို႔ ကူးဝင္လာသည္။ သူႏွင့္အတူ ၾကက္တူေရြးငါး (Parrotfishသို႔မဟုတ္ ငါးၾကက္တူ ဟုလည္း ေခၚသည္) တေကာင္လည္း ပါသည္။
တနာရီနီးပါးခန္႔ မွတ္တမ္းယူၿပီးေနာက္ ပတ္ဝန္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး အဖြဲ႔အစည္းတခုျဖစ္သည့္ Flora and Fauna International (FFI)၊ အစိုးရ တာဝန္ရွိသူမ်ားႏွင့္ အျခားသူမ်ား လည္း လိုက္ပါလာ သည့္အဖြဲ႔က အခ်ိန္ မျဖဳန္းဘဲ ေနာက္ တေနရာသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာခဲ့သည္။ ၎တို႔အဖြဲ႔သည္ အက်ယ္ အဝန္း ၁၄၀ဝ၀ စတုရန္းမိုင္ က်ယ္ဝန္းသည့္ ၿမိတ္ ကြ်န္းစုေဒသမွ ေရေပၚေရေအာက္ သက္ရွိမ်ားကို ေလ့လာမႈ အသစ္မ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ခရီးထြက္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
ဝကၤပါလို ႐ႈပ္ေထြးသည့္ ကြ်န္းေပါင္း ၈၀ဝ ခန္႔ အတြင္းတြင္ ျပန္လည္ရွာေဖြမႈမ်ား ျပဳလုပ္ရန္ အတြက္ သုေတသီမ်ား စိတ္လႈပ္ရွားခဲ့ၾက ရသည္။ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ အတြင္း အလွမ္းေဝး၍ လူသူ အေရာက္အေပါက္ နည္းပါးသည့္ အဆိုပါေဒသက သဘာဝ အတိုင္း ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ဆဲ ျဖစ္သည္။
ႏို႔တိုက္သတၱဝါမ်ား၊ တြားသြားသတၱဝါမ်ား၊ ေက်းငွက္မ်ား က်န္ရွိေနေသးေၾကာင္း ခိုင္မာသည့္ အခ်က္အလက္ တခ်ိဳ႕ ရွိေနသကဲ့သို႔ သမင္မ်ား၊ သင္းေခြခ်ပ္မ်ား၊ ရွဥ့္မ်ား၊ လင္းႏို႔မ်ား၊ Langurs ေမ်ာက္မ်ား၊ ေတာဝက္မ်ား၊ ေမ်ာက္လႊဲေက်ာ္ မ်ားႏွင့္ အၿမီးရွည္ေမ်ာက္မ်ား က်န္ရွိေနေသးသည္ ဟုလည္း သိရသည္။
ပင္လယ္အတြင္းတြင္ ေရဝက္မ်ား၊ ပင္လယ္ လိပ္မ်ား၊ ဖ်ံမ်ား၊ လင္းပိုင္မ်ား၊ ေဝလငါးမ်ားႏွင့္ ငါးမန္းမ်ားလည္း ရွိေနေၾကာင္း သိရသည္။ စတုရန္း ၁၀၅၆ မိုင္ခန္႔ က်ယ္ဝန္းသည့္ သႏၲာေက်ာက္တန္းမ်ားက ငါးမ်ားႏွင့္ တျခား ေရေနသတၱဝါမ်ား ေနထိုင္ ေပါက္ဖြားႏိုင္ရန္ အကာအကြယ္ ေပးထားသည္။
FFI ႏွင့္ တျခား အဖြဲ႔အစည္းမ်ားက လတ္တေလာ စူးစမ္းေလ့လာမႈမ်ား ျပဳလုပ္အၿပီးတြင္ ၿမိတ္ကြ်န္းစုေဒသ၌ သႏၲာေက်ာက္ မ်ိဳးစိတ္ေပါင္း ၃၀ဝ ခန္႔ရွိေနၿပီး အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔ (International Union for Conservation of Nature – IUCN) က မ်ိဳးတံုးေပ်ာက္ကြယ္ေတာ့မည္ ဟု အနီေရာင္ စာရင္းတြင္ ထည့္သြင္း ေဖာ္ျပထားေသာ သႏၲာေက်ာက္ခက္ မ်ိဳးႏြယ္ ၂ ခုျဖစ္သည့္ Acropora Roseni ႏွင့္ Acropora Rudis တို႔ရွိေနေၾကာင္း ေတြ႔ရွိခဲ့ရသည္။
ကမၻာေပၚတြင္ သႏၲာေက်ာက္မ်ား အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရွိႏိုင္သည့္ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံကဲ့သို႔ အမ်ိဳးအစား စံုလင္မႈ မရွိေသာ္လည္း ေဒသ၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ကို စစ္တမ္းေကာက္ယူ ၾကည့္ခ်က္မ်ား အရ “အလြန္ ေကာင္းသည္” ဟု သတ္မွတ္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနတြင္ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ သိပၸံပညာရွင္မ်ားက ကမ္း႐ိုးတန္းႏွင့္ နီးေသာ ကြ်န္းမ်ားတြင္ ေရေနာက္ေသာ္လည္း သႏၲာေက်ာက္တန္းမ်ားက ငါးမ်ားေကာင္းစြာ ရွင္သန္ေပါက္ဖြားႏိုင္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေပးႏိုင္သည္ ကိုလည္း စိတ္ဝင္စားခဲ့ၾကသည္။
“ ဒီေတြ႔ရွိမႈက က်ေနာ္တို႔အဖြဲ႔ကို စိတ္လႈပ္ရွား ေစပါတယ္။ ဒီေက်ာက္တန္းေတြက က်ေနာ္တို႔ ေရာက္ခဲ့သမွ်ထဲမွာ မ်ိဳးစိတ္ေတြ အၾကြယ္ဝဆံုး ပါပဲ” ဟု FFI မွ ပညာရွင္တဦး ျဖစ္သည့္ ဦးေဇာ္လြန္းက ေျပာသည္။ ယမန္ႏွစ္ အေစာပိုင္း က ထိုေဒသသို႔ သူတို႔အဖြဲ႔ ပထမဆံုး သြားေရာက္ခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ ၿမိတ္ေဒသရွိ သႏၲာေက်ာက္တန္းမ်ားမွ ေမ်ာပါလာသည့္ ပိုးေကာင္မ်ားက ထိုင္းႏိုင္ငံ ေတာင္ဘက္မွ ခ်ိဳးဖဲ့ ခံရ၍ ပ်က္စီးေနေသာ သႏၲာေက်ာက္တန္းမ်ား ျပန္လည္ ရွင္သန္လာေစေရး အတြက္ အကူအညီ ျဖစ္သည္ ဟုလည္း သီအိုရီတခု ရွိေနသည္။
တပ္လွန္႔ျခင္း
ယခုႏွစ္ အေစာပိုင္းတြင္ FFI ရန္ကုန္႐ံုးမွ ေရာဘတ္ ေဟာင္းဝပ္ (Robert Howard) သည္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလ အတြင္းက သြားေရာက္ခဲ့သည့္ခရီးမွ အခ်က္အလက္မ်ားကို ျပန္လည္စစ္ေဆး ေနခဲ့သည္။
FFI အဖြဲ႔ ျပန္လည္ ထြက္ခြာသြားၿပီး ရက္သတၱပတ္ အနည္းငယ္ အၾကာတြင္ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႔ (IUCN) မွ ပညာရွင္မ်ားက Bailey ကြ်န္းသို႔ သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ “အဲဒီမွာ သႏၲာေတြ မရွိေတာ့ဘူး၊ သက္ရွိေတြ မွီတင္း ေနထိုင္တဲ့ ေနရာေပ်ာက္သြားၿပီ” ဟု သူ႔ကို ေျပာခဲ့ ၾကသည္။
ရွင္သန္ႀကီးထြားလာရန္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ခန္႔ အခ်ိန္ယူရေသာ သႏၲာမ်ားသည္ တရားဝင္ ခြင့္ျပဳ ထားျခင္း မရွိသည့္ ဗံုးေဖာက္ခြဲ၍ ငါးဖမ္းျခင္းေၾကာင့္ မိနစ္ ၃၀ အတြင္း ပ်က္စီးသြားႏိုင္ပါသည္။
“ေဖာက္ခြဲၿပီး ငါးဖမ္းတဲ့ နည္းကို ေနရာအႏွံ႔ အျပားမွာ ေတြ႔ေနရတုန္းပဲ။ ဒါက အလြန္ စိုးရိမ္စရာ ျဖစ္ပါတယ္” ဟု IUCN မွ Petch Manopawitr က ေျပာသည္။
IUCN အဖြဲ႔ သြားေရာက္ခဲ့သည့္ လတ္တေလာ ခရီးစဥ္ အတြင္းတြင္ ငါးဖမ္းသည့္ေနရာမွ ေပါက္ကြဲသံမ်ား ၾကားခဲ့ရသည္ဟု သူက ဆိုသည္။ ဗံုးဒဏ္ခံခဲ့ရသည့္ ေက်ာက္တန္းမ်ားကို သူတို႔ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္ ဟု သိရသည္။
ညအခါတြင္ မီးေရာင္ျဖင့္ ျဖားေယာင္းၿပီး ငါးဖမ္းျခင္းက ေရေနသတၱဝါမ်ားကို ခြဲျခားျခင္း မရွိဘဲ သိမ္းက်ံဳး ဖမ္းယူ ေနျခင္း ျဖစ္ၿပီး ငါးသားေပါက္မ်ားလည္း အေျမာက္အျမား ပါဝင္ေနသည္ ဟု Petch Manopawitr က ေျပာသည္။ မွိန္းႏွင့္ ထိုး၍ ငါးဖမ္းသည့္ စနစ္ကလည္း ေပ်ာက္ဆံုးေနၿပီ ျဖစ္သည္။
“ၾကက္တူေရြးငါးေတြ တင္ထားတဲ့ ေလွတစီးကို က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ခဲ့တယ္။ လူ ၄ ေယာက္နဲ႔ ၂ ရက္ အတြင္း ဖမ္းခဲ့တာ။ ဒါေတြက ျပည္တြင္းမွာ မစားဘူး။ အားလံုး ႏိုင္ငံျခားကို ပို႔တယ္။ အဓိကကေတာ့ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံေပါ့။ ထိုင္းကိုလည္း နည္းနည္း ပို႔တယ္” ဟု Petch Manopawitr က ေျပာသည္။
ေရေမွာ္ေရညႇိမ်ားကို စားသည့္ ၾကက္တူေရြး ငါးမ်ားသည္ သႏၲာမ်ား၏ က်န္းမာေရး အတြက္ အလြန္အေရးႀကီး ပါသည္။
ေရေအာက္ ၾကမ္းျပင္အထိ ပိုက္ဆြဲ၍ ငါးဖမ္းသည့္ နည္းျဖင့္ ငါးဖမ္းျခင္း အပါအဝင္ အလြန္အကြ်ံ ငါးဖမ္းယူျခင္းက ယခုအခါတြင္ ကမ္း႐ိုးတန္းအရွည္ ၁၇၄၀ မိုင္ရွိသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပင္လယ္ျပင္၌ ေျဖရွင္းရမည့္ ကိစၥတခုျဖစ္လာ သည္။ ဇြန္လ ၁ ရက္ ေန႔မွစ၍ ပင္လယ္ျပင္တြင္ ငါးဖမ္းျခင္းကို ၃ လ တားျမစ္လိုက္ေၾကာင္း ျမန္မာအစိုးရက ယခင္လ အတြင္းတြင္ ေၾကညာခဲ့သည္။ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွစ၍ ဖမ္းမိသည့္ ငါးအေရအတြက္ က်ဆင္းလာၿပီး ႏိုင္ငံျခား တင္ပို႔မႈလည္း ေလ်ာ့နည္းသြား၍ ျဖစ္သည္။ ၿပီးခဲ့ သည့္ႏွစ္မွစ၍ ႏိုင္ငံျခား ငါးဖမ္းေလွမ်ား ျမန္မာ့ ေရပိုင္နက္အတြင္းတြင္ ငါးဖမ္းခြင့္ မျပဳေတာ့ပါ။
အနာဂတ္
ၿမိတ္ကြ်န္းစုေဒသ၏ ေက်ာ္ၾကားမႈ ျဖစ္ေသာ သဘာဝအတိုင္း ရွိေနျခင္း၊ ပင္လယ္ေပ်ာ္ ဆလံု လူမ်ိဳးမ်ား ေနထိုင္ က်က္စားၾကျခင္းႏွင့္ တခ်ိန္က ပင္လယ္ဓားျပတို႔၏ အမာခံစခန္း ျဖစ္ခဲ့ျခင္း တို႔က အတိတ္မွာ က်န္ရစ္ခဲ့ၿပီ ျဖစ္သည္။
လြန္ခဲ့ေသာ ရာစုႏွစ္မ်ားက ေဝးလံေခါင္ဖ်ားျခင္းႏွင့္ ရွည္လ်ားေသာ မုတ္သံုရာသီေၾကာင့္ ျမန္မာ၊ ထိုင္းႏွင့္ ၿဗိတိသွ်တို႔၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စက္ဝိုင္းႏွင့္ ကင္းလြတ္ေနခဲ့ေသာ ၿမိတ္ေဒသသည္ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္မ်ား အတြင္း မွာေတာ့ ေျပာင္းလဲ လာခဲ့သည္။
ဗမာအေရ အတြက္ တိုးလာသလို ကရင္လူမ်ိဳး တခ်ိဳ႕ႏွင့္ တျခားတိုင္းရင္းသားမ်ားလည္း ကြ်န္းမ်ားေပၚတြင္ ေျပာင္းေရႊ႕ ေနထိုင္လာၾကၿပီး ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမ်ား၊ စိုက္ပ်ိဳးေရး လုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္လာၾကသည္။ တခ်ိဳ႕ ကြ်န္းႀကီးမ်ား ေပၚတြင္ သီးႏွံစိုက္ခင္းမ်ား၊ ေရာ္ဘာစိုက္ခင္းမ်ား ရွိလာခဲ့သည္။
လူမ်ိဳးကြဲသူမ်ားႏွင့္ လက္ထပ္ျခင္း၊ အေျခခ် ေနထိုင္ရန္ ဖိအားေပး ခံရျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ဆလံု တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ ႐ိုးရာအစဥ္အလာ ေနထိုင္မႈ ပံုစံ ေျပာင္းလဲ လာခဲ့ရသည္။ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ အေျခခ်ေနထိုင္သူမ်ား အျပင္ အသစ္ ေရာက္ရွိလာသူမ်ားထဲတြင္ ျမန္မာေရတပ္လည္း အပါအဝင္ ျဖစ္သည္။ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္မ်ား၊ စီမံကိန္းမ်ား၊ ကမၻာလွည့္ခရီးသည္မ်ား၊ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာမ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားလည္း ေရာက္ရွိလာၾက သည္။
အကာအကြယ္ေပးေရး
ကုလသမဂၢ ပညာေရး၊ သိပၸံႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈ ဆိုင္ရာအဖြဲ႔ (UNESCO) က ၿမိတ္ကြ်န္းစုေဒသကို ကမၻာ့အေမြ အႏွစ္စာရင္းဝင္ ေနရာ အျဖစ္ သတ္မွတ္ေပးေရး အတြက္ အစိုးရ၏ ေဆာင္ရြက္မႈေၾကာင့္ ကြ်န္းစုေဒသ၏ ၿပီးျပည့္စံုေသာ အေနအထားကို ထိန္းသိမ္းရန္ စိတ္ဝင္စားမႈမ်ား ရွိလာခဲ့သည္။
သို႔ေသာ္လည္း ၁၉၉၆ ခုႏွစ္တြင္ လန္ပိကြ်န္းကို အမ်ိဳးသားဥယ်ာဥ္ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည့္တိုင္ ဥပေဒႏွင့္ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားကို က်င့္သံုး အေကာင္အထည္ေဖာ္မႈက စာရြက္မ်ားေပၚမွာသာ ရွိေနဆဲ ျဖစ္သည္။ ကာကြယ္ေရး လုပ္ငန္းမ်ား မျပဳလုပ္မီမွာပင္ လက္ေတြ႔အေျခအေန၌ ဖိအားမ်ားက အလ်င္အျမန္ တိုးလာေနသည္။
စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္ အမ်ားအျပားက ကမၻာလွည့္ ခရီးသည္မ်ား အတြက္ အပန္းေျဖစခန္းမ်ား တည္ေဆာက္ရန္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈ ေကာ္မရွင္၏ ခြင့္ျပဳခ်က္ကို ေစာင့္ဆိုင္းေနၾကသည္။ စင္ကာပူ အေျခစိုက္ ကုမၸဏီတခုက ဆလံုကြ်န္းဟု ေခၚသည့္ ကြ်န္းတခုလံုးကို အပန္းေျဖစခန္းႏွင့္ ေလာင္းကစား႐ံု (Casino) အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္းရန္ ေမွ်ာ္လင့္ေနသည္။
ထိုအခ်ိန္တြင္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ကာကြယ္ေပးမႈ အားနည္းခ်က္ေၾကာင့္ ကြ်န္းမ်ားသည္ အႏၲရာယ္ရွိေသာ အေျခအေန ႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနၾကရၿပီ ျဖစ္သည္။ ကြ်န္းမ်ားေပၚမွ အဖိုးတန္ သစ္မ်ားသည္ တရားမဝင္ သစ္ခိုးထုတ္မႈမ်ားေၾကာင့္ ဆံုး႐ံႈး ေနၿပီး ကမ္းစပ္မွ ဒီေရေရာက္ေတာမ်ားႏွင့္ ပင္လယ္ေနသတၱဝါမ်ား အတြက္လည္း ဖိအားမ်ား ရွိေနသည္။ ေရေအာက္ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ငန္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္လည္း လိုအပ္လာသည္။
သဘာဝ ပတ္ဝန္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး သမားမ်ားက ကြ်န္းစုေဒသအတြင္းတြင္ ေရျပင္ကာကြယ္ေရး ဧရိယာ (Marine Protected Area) ကြန္ရက္တခု ေပၚေပါက္လာေစရန္ ဆႏၵရွိေနၾကသည္။
ထိုသို႔ ျဖစ္လာေစရန္အတြက္ အစိုးရႏွင့္ သိပၸံ ပညာရွင္မ်ား၏ သတိထားေစာင့္ၾကည့္မႈ အျပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္းမွ အဖြဲ႔ဝင္မ်ားႏွင့္ တျခား စိတ္ဝင္စားသူမ်ား၏ ပူးေပါင္းပါဝင္မႈမ်ား လိုအပ္သည္။ ထို႔ျပင္ ေဒသခံ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းက လည္း ျပင္ပမွ ဝင္ေရာက္လာသည့္ အေလ့အထမ်ားကို ေက်ာ္လႊား၍ မိမိတို႔၏ ႐ိုးရာအေလ့အထမ်ား ကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ရန္လည္း လိုသည္။
အေရးပါသည့္ ဇီဝမ်ိဳးကြဲမ်ားႏွင့္ ပင္လယ္ေန သတၱဝါမ်ား မွီတင္းေနထိုင္ရာ ေနရာမ်ားကို ေရျပင္ ကာကြယ္ေရး ဧရိယာမ်ား အျဖစ္ သတ္မွတ္ရန္ Petch Manopawitr က အႀကံဳျပဳသည္။ ကြ်န္းမ်ားေပၚတြင္ ေနထိုင္ သူမ်ား အတြက္လည္း အသိုင္းအဝိုင္းက စီမံခန္႔ခြဲသည့္ စနစ္ကို အသံုးျပဳႏိုင္သည္ဟုလည္း ဆိုသည္။
တဖက္မွ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏ ထိန္းသိမ္းကာကြယ္ေရး ဧရိယာႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနသည့္ ေဒသတြင္ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ ေသာ စနစ္တခုကို တည္ေထာင္ျခင္း အားျဖင့္ ၿမိတ္ကြ်န္းစုမ်ား ကမၻာ့အေမြအႏွစ္ စာရင္းတြင္ ပါဝင္လာေရးကို ႀကီးမားစြာ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစႏိုင္လိမ့္မည္ ဟု Petch Manopawitr က ေျပာသည္။ ။
(ယခုႏွစ္ ဇြန္လထုတ္ ဧရာဝတီ အဂၤလိပ္မဂၢဇင္းတြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ Sandy Barron ၏ Myeik’s Meet-Up with Modernity ကို ႏိုင္မင္းသြင္ ဘာသာျပန္ဆိုသည္။)
The post ေခတ္သစ္နဲ႔ ထိေတြ႔လာတဲ့ သဘာဝ ၿမိတ္ကြ်န္းစုမ်ား appeared first on ဧရာ၀တီ.