ေအာ္တစ္ဇင္ ေရာဂါေ၀ဒနာရွင္ လူငယ္တဦး
ဧၿပီလကို အေမရိကန္မွာေတာ့ အမ်ိဳးသား ေအာ္တစ္ဇင္ေရာဂါ သတိမူေရး လႈပ္ရွားမႈလ (National Autism Awareness Month) အျဖစ္ လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ၾကပါတယ္။ ဧၿပီလ ၂ ရက္ေန႔ကိုလည္း အမ်ိဳးသား ေအာ္တစ္ဇင္ ေရာဂါေန႔ (National Autism Awareness Day) လို႔ေတာင္ သတ္မွတ္ၾက ပါတယ္။ သူတို႔ ဆီမွာေတာ့ အခုလို ဧၿပီလ ဆိုရင္ ဝါနီျပာေရာင္စံု ဂ်စ္ေဆာ ဒီဇိုင္းေလးေတြပါတဲ့ ဖဲျပားပံု logo ကေလးေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတဝွမ္းမွာ ေအာ္တစ္ဇင္ သတိမူေရး ဆိုင္ရာ လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ေနၾကၿပီ လို႔ သိရပါတယ္။
ကားေတြ၊ ေၾကာ္ျငာ ဘုတ္ေတြမွာ ေအာက္က logo ေလးကပ္တာ၊ ရင္ထိုး အျဖစ္ ရင္ဘတ္မွာ ထိုးတာ၊ ေအာ္တစ္ဇင္ အေၾကာင္း က်ယ္က်ယ္ျပန္ ့ျပန္ ့သိေအာင္ ေဟာေျပာၾကတာ၊ ေအာတစ္ဇင္ ေဝဒနာရွင္ေတြနဲ ့ လူထုကို ထိေတြ႔ ေစတာ၊ သူတိုရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္ေတြ ျပသတာ၊ ေအာ္တစ္ဇင္ဆိုင္ရာ ပရဟိတ အဖြဲ႔ေတြကို လႉဒါန္းၾကတာေတြ လုပ္ၾက ပါတယ္။
အခုေခတ္မွာ ေအာ္တစ္ဇင္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ သတိမူေရး အသိေပးတာေတြ ကမၻာတဝွမ္းမွာ လုပ္လာေနၾကတာ အမ်ားႀကီး ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း လုပ္ေနၾက ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေခတ္သစ္ ေဆးသပၸံပညာေတြ ကေန ေအာ္တစ္ဇင္ ေဝဒနာကို သိျမင္ နားလည္လာၾကလို႔ ပါပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္ ေအာ္တစ္ဇင္ ဆိုတာကို အေျခခံေလာက္ သိထားၾကရင္ ေကာင္းမယ္ လို႔ ေတြးမိ လာပါတယ္။
ေအာ္တစ္ဇင္ ( Autism) ဆိုတာ ဘာလဲ
ေအာ္တစ္ဇင္ ဆိုတာက ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းတဲ့ ေရာဂါ တခုလို႔သာ အက်ဥ္း႐ံုး ေျပာရမယ္ ထင္ပါတယ္။ ျဖစ္တတ္တဲ့ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ ဆိုင္ရာေတြက မ်ားျပားက်ယ္ျပန္႔တာမို႔ Autism Spectrum Disorder (ASD) လို႔လည္း ေခၚၾကပါတယ္။
ေအာ္တစ္ဇင္က ဦးေႏွာက္ကို ထိခိုက္ေစတာ ျဖစ္ၿပီး လူေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံရာ၊ တံု႔ျပန္ လႈပ္ရွားရာမွာ အခက္ေတြ႔ ေစတာ ပါပဲ။ (စကားေျပာတာ၊ ကစားတာ၊ အာ႐ံု စူးစိုက္တာနဲ႔ တျခား လူမႈေရးဆိုင္ရာ ကိစၥအားလံုးေပါ့)။ ေအာ္တစ္ဇင္ထဲ အက်ံဳးဝင္တဲ့ သူေတြမွာ စကားေျပာဖို႔၊ ဘာသာစကားေတြ နားလည္ဖို႔ အခက္အခဲေတြကို ငယ္ငယ္ ေလးကတည္းက ႀကံဳၾကရတာလည္း ပါပါတယ္။ ကစားခုန္စားနဲ႔ ပတ္သက္တာေတြလည္း နားလည္မႈ မရၾကပါဘူး။ ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္ ေရာက္ရင္လည္း အဝတ္အစား၊ အားကစားနဲ႔ အာ႐ံုစူးစိုက္မႈ၊ ဘာသာစကား နားလည္မႈ ေတြမွာ ခက္ခဲၿပီး ဒုကၡႀကံဳၾကရ ပါတယ္။
တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ ေတြေတာ့ မတူၾကပါဘူး။ တခ်ိဳ႕က အနည္းအက်ဥ္းေလာက္ ျဖစ္ၿပီး တခ်ိဳ႕ က်ေတာ့လည္း ဆိုးဆိုးရြားရြား ပါပဲ။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း ထူးထူးဆန္းဆန္း ဂီတ၊ ကြန္ပ်ဴတာနဲ႔ အႏုပညာေတြမွာ ထက္ျမက္ၾက ျပန္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း စကားေတာင္ မေျပာႏိုင္၊ ဟန္ခ်က္ေတာင္ မထိန္းႏိုင္ ျဖစ္ၾကရျပန္ ပါတယ္ ေအာ္တစ္ဇင္ ၄၀% ေလာက္က ဉာဏ္ရည္မွာ ပံုမွန္၊ ဒါမွမဟုတ္ ပံုမွန္ထက္ ပိုၾကၿပီး ၆၀% ေလာက္ကေတာ့ အနည္းအက်ဥ္း ကေန ဆိုးရြားတဲ့ အထိ ခံစားၾကရ ပါတယ္။
အေၾကာင္းရင္း မတိက်
ေဆးပညာနဲ႔ သုေတသနေတြ အမ်ားႀကီး စူးစမ္းၾကေပမယ့္ တိက်တဲ့ အေၾကာင္းရင္းကိုေတာ့ မသိၾကရ ေသးပါဘူး။ ဗီဇနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ ဆိုင္ရာ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ သက္ဆိုင္မယ္ လို႔သာ မွန္းဆၾက ပါတယ္။ မိသားစုထဲမွာ ေအာ္တစ္ဇင္ ရွိရင္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ မ်ားတယ္ လို႔ ေတြ႔ၾက ေပမယ့္ တကယ္တမ္း မိဘကေန သားသမီးကို မ်ိဳးရိုးလိုက္တဲ့ အေထာက္အထားလည္း မေတြ႔ရဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။
ေသခ်ာတာကေတာ့ ေအာ္တစ္ဇင္ ဆိုတာ ကူးစက္ေရာဂါ မဟုတ္ဘူး ဆိုတာပါပဲ။ ေအာ္တစ္ဇင္ ျဖစ္ေနသူကေန တျခားသူကို ကူးစက္ျဖစ္ပြား တာေတာ့ လံုးဝမရွိဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဗိုုင္းရပ္စ္ ေၾကာင့္လား၊ ဓာတ္ မတည့္တာေတြ ေၾကာင့္လား၊ ကာကြယ္ေဆးေတြ ေၾကာင့္လား ဆိုၿပီး မ်ိဳးစံုထင္ျမင္ စမ္းသပ္ၾကေပမယ့္ တခုမွ ေသေသခ်ာခ်ာ သက္ေသျပလို႔ မရခဲ့ပါဘူး။
ဘာေၾကာင့္ ဒီလို မေရရာတဲ့ အေျဖ ျဖစ္ေနရသလဲ ဆိုေတာ့ ဦးေႏွာက္ကိုယ္တိုင္က ရႈပ္ေထြးတဲ့ ပစၥည္း ျဖစ္ေနလို႔ပါ ဆိုၿပီး အေၾကာင္းျပၾက ပါတယ္။ အခုေတာ့ ဗီဇအေပၚ အဓိကထား အေျဖရွာၾကည့္ ေနၾကတယ္ လို႔ ဆိုပါတယ္။
ေအာ္တစ္ဇင္ကို ဘယ္လိုသိမလဲ
ေအာ္တစ္ဇင္ ျဖစ္ေနတာကို သိရတာ ကေတာ့ အသက္ ၁၈ လ ကေန ၄ ႏွစ္ အတြင္းမွာ ပါ။ ဘာသာစကား နားလည္မႈနဲ႔ သင္ယူမႈ အခက္အခဲေတြ ကေန သိၾကရတာပါ။ ေဆးပညာ ဆိုင္ရာ စမ္းသပ္ခ်က္ေတြနဲ႔ အေျဖရွာလို႔ မရပါဘူး။ တျခားျပႆနာေတြ ျဖစ္ မျဖစ္ အတြက္သာ စမ္းသပ္ၾကရပါတယ္။ ဥပမာ-နားေလးလို႔၊ မၾကားလို႔ နားမလည္ႏိုင္ တာလား ဆိုတာမ်ိဳး စမ္းသပ္ရတာပါ။
ေအာ္တစ္ဇင္ ျဖစ္ေနတာကို အတည္ျပဳဖို႔က ပညာရွင္ေတြ အမ်ားႀကီးလိုပါတယ္။ စိတ္ပညာရွင္၊ အာ႐ံုေၾကာအထူးကု၊ စကားေျပာ သင္ၾကားသူ၊ စိတ္ေရာဂါကု ဆရာဝန္နဲ႔ ကေလးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ဆိုင္ရာ အထူးကုေတြရဲ ့ အႀကံျပဳခ်က္ေတြ ရယူရပါ တယ္။ သူတို႔နဲ႔ ရြယ္တူ တန္းတူ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ႕ အျပဳအမူေတြ၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေတြနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ ဆံုးျဖတ္ၾကရတာပါ။
ဘယ္လို အေနအထားေတြက ေအာ္တစ္ဇင္ ျဖစ္ေနတယ္လို ့ ယူဆရမလဲ
ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္ေတြမွာေတာ့ သင္ယူမႈနဲ႔ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံမႈ ျပႆနာေတြက အဓိက ပါပဲ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ တျခား ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြနဲ႔ အတူတူလို႔ ထင္ၾကရေပမယ့္ စိတ္ဝင္စားမႈနဲ႔ သင္ယူမႈ ေတြမွာေတာ့ ျခားနားတာေတြ႔ ရမွာပါ။ တခ်ိဳ႕ က်ေတာ့လည္း တခုခုမွာ ထူးျခားထက္ျမက္ ေနတတ္ျပန္ ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ ေအာ္တစ္ဇင္ ကေလးေတြ ကေတာ့ သူတို႔ အေပါင္းအေဖာ္ေတြနဲ႔ ေက်ာင္းသြားတာမ်ိဳး လုပ္ႏိုင္ၾကပါတယ္။
အတန္အသင့္ ကေန ဆိုးရြားတဲ့ အဆင့္ ရွိတဲ့ ေဝဒနာရွင္ေတြကေတာ့ ပံုမွန္အလုပ္ေတြ မလုပ္ႏိုင္ၾကပါဘူး။ စကားေတာင္ ေျပာလို႔ မရေအာင္ ျဖစ္ၾကရပါတယ္။ အာ႐ံု မစူးစိုက္ႏိုင္တာ၊ ႐ိုင္းပ်သလို အမူအယာေတြ လုပ္တာပါ ေတြ႔ရတတ္ ပါတယ္။ တခုခုကို ထပ္ျပန္တလဲလဲ လုပ္တာ၊ ကိုယ္ခႏၶာအစိတ္အပိုင္း တခုခုကို လႈပ္ေနတာ၊ ၾကားမိတဲ့ စကားတခြန္းကို အပ္ေၾကာင္းထပ္ၿပီး ေျပာေနတာေတြ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။
တခ်ိဳ႕ က်ေတာ့လည္း အမ်ားနဲ႔ ေျပာဆို ဆက္ဆံ အာ႐ံုစိုက္ဖို႔ အဆင္ မေျပတာေၾကာင့္ အထီးက်န္ ေနတတ္ၾက ပါတယ္။ စတာ၊ ေနာက္တာ၊ ဟာသေျပာတာေတြ ကိုလည္း နားမလည္ၾက ပါဘူး။ စကားေျပာ သင္ၾကားေပးလို႔ လိုက္ၿပီး သင္ယူရင္ေတာင္မွ အသံက နိမ့္ျမင့္တက္က် မလုပ္တတ္ရွာၾက ပါဘူး။ သူတို႔ လုပ္ေနတဲ့ အျပဳအမူတခုခုကို သိေနရင္ေတာင္မွ ရပ္တန္႔ဖို႔ မထိန္းသိမ္းႏိုင္ၾကပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ ခံစားခ်က္ကို သူတ႔ို ထုတ္ေဖာ္ မျပတတ္တဲ့ အတြက္ စိတ္လႈပ္ရွား ခံစားမႈ မရွိသလို ျဖစ္ေနတတ္ ပါတယ္။ အဲသလိုပဲ သူမ်ားရဲ႕ ခံစားတင္ျပ တာေတြ ကိုလည္း နားမလည္ၾက ပါဘူး။
ေဆးကု၍ မရပါ
အမွန္အတိုင္း ဆိုရရင္ေတာ့ ေအာ္တစ္ဇင္ကို ေပ်ာက္ကင္းေစတဲ့ ကုထံုး မရွိပါဘူး။ ဘာသာစကားေတြ နားလည္ဖို႔၊ ဘဝမွာ အေရးႀကီးတာေတြကို နားလည္ဖို႔၊ လူမႈေရးနဲ႔ အျပဳအမူေတြ ဖြံ႔ၿဖိဳးဖို႔၊ သူတို႔ရဲ႕ ေန႔စဥ္ဘဝ ကိစၥေလးေတြကို သူတ႔ို ဖာသာ ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔သာ ကူညီတဲ့ ကုထံုးေတြ လုပ္ရပါတယ္။ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ အရြယ္ေတြမွာ စတင္ၿပီး ေလ့က်င့္ သင္ၾကား ေပးတာက အသင့္ေလ်ာ္ဆံုး လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေစာႏိုင္သမွ် ေစာေစာ လုပ္ေပးေလ ေကာင္းေလ ပါပဲ။
ေအာ္တစ္ဇင္ကို ကုသတဲ့အခါ-
· အမူအက်င့္ဆိုင္ရာ ကုထံုး (အျပဳအမူေတြ ကြ်မ္းက်င္ေအာင္ သင္ယူေစတာပါ)
· ပညာေရး ကုထံုး (ေက်ာင္းသင္ဘာသာရပ္ေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ေစတာပါ)
· စကားေျပာသင္ ကုထံုး( စကားေတြ နားလည္ေအာင္၊ ေျပာတတ္ေအာင္ သင္ေပးတာပါ)
· အလုပ္ေပး ကုထံုး (ဟန္ခ်က္ ထိန္းႏိုင္ေအာင္၊ စာေရးႏိုင္ေအာင္ စသျဖင့္ သင္ၾကားေစတာပါ)
· လူမႈဆိုင္ရာ ကုထံုး ( ဘယ္လို ကစားရမယ္၊ တျခားသူေတြနဲ႔ ဘယ္လိုေျပာရမယ္ ဆိုတာ သင္ေပးတာပါ)
· ေဆးဝါး (အာ႐ံုစူးစိုက္မႈ၊ ဂဏွာမၿငိမ္မႈနဲ႔ အိပ္စက္ျခင္းဆိုင္ရာ အခက္အခဲေတြ အတြက္ ေဆးေတြ သံုးရတာပါ)
· အစားအေသာက္၊ ဂီတ၊ ပန္းခ်ီ စတာေတြနဲ႔လည္း အသံုးျပဳ ကုသၾကရပါတယ္။
တျခားသူေတြလို ေက်ာင္းတက္ဖို႔ ဘယ္လိုမွ မစြမ္းတဲ့ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြ အဖို႔ေတာ့ သီးသန္႔ ေက်ာင္းေတြ၊ သင္ၾကားနည္းေတြ သံုးၾကပါတယ္။
ေအာ္တစ္ဇင္ ကို သတိမူမိဖို ့
ကေလးတေယာက္ဟာ ေအာ္တစ္ဇင္ ျဖစ္ေနတယ္ လို႔ ယူဆရတဲ့ အျပဳအမူ ေတြ႔ခဲ့ရင္ ပထမဦးဆံုး အခ်က္က မိဘ အသိုင္းအဝိုင္းက နားလည္လက္ခံေအာင္ လုပ္ရတာပါ။ အထက္မွာ ဆိုခဲ့သလို ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈ ဆိုင္ရာ အခက္အခဲေတြ ရွိလာရင္ ေအာ္တစ္ဇင္ကို မေမ့ဖို႔၊ စဥ္းစားဖို႔ လိုပါၿပီ။ ေအာ္တစ္ဇင္ ဆိုတာ ေသခ်ာၿပီ ဆိုရင္လည္း လုပ္စရာရွိတာေတြ ဆက္လုပ္ရမွာ ပါ။
လံုးလံုးလ်ားလ်ား ေပ်ာက္ကင္းသက္သာသြားဖို႔ ဆိုတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မထားဘဲ သူ႔တကိုယ္ရည္ တတ္ႏိုင္သမွ် စြမ္းေဆာင္ ႏိုင္ေအာင္၊ တျခားသူေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံ ေျပာဆိုရာမွာ အဆင္ေျပေအာင္ အဓိက ဦးတည္ရမွာ ပါ။ အေရးအႀကီးဆံုးက အဲဒီကေလးေတြ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြ အတြက္ မိမိဘာသာ အႏၲရာယ္ျဖစ္တာေတြ မလုပ္မိေစဖို႔၊ တပါးသူက အႏၲရာယ္ျပဳလာတဲ့ အခါ နားလည္တံု႔ျပန္ႏိုင္ဖို႔ ေတြကို စိတ္ရွည္ လက္ရွည္ ေလ့က်င့္ေပး သင္ၾကားေပး ရမွာပါ။
ေအာ္တစ္ဇင္က ဝဋ္နာ ကံနာ လိုမ်ိဳးမို႔ မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လို ကာကြယ္ရမယ္ ဆိုတာ မေျပာႏိုင္သလို၊ ျဖစ္ရင္လည္း ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္တာ မဟုတ္လို႔ ဘဝမွာ အမွီအခို နည္းႏိုင္သမွ် နည္းေအာင္ ရပ္တည္ႏိုင္ေရးကိုသာ ရည္ရြယ္ခ်က္ၿပီး ကူညီေပးၾကရမွာ ပါ။
ကာယကံရွင္ရဲ႕ မိသားစု အသိုင္းအဝိုင္းေရာ၊ ပတ္ဝန္းက်င္က မိတ္ေဆြသဂၤဟ အေနနဲ႔ေရာ ေအာ္တစ္ဇင္ ေဝဒနာရွင္ ေတြကို ပံ့ပိုးေပးရင္း သူတို႔ဘဝမွာ အႏၲရာယ္ကင္းေအာင္၊ စြမ္းသမွ်ေလးနဲ႔ ရွင္သန္ေနထိုင္ သြားႏိုင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ ေပးသင့္ ၾကပါတယ္။ ။
The post ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈခ်ိဳ႕ယြင္းတဲ့ ေအာ္တစ္ဇင္ (Autism) ေရာဂါ အေၾကာင္း တေစ့တေစာင္း appeared first on ဧရာ၀တီ.