ခ်ာလီဟဘ္ဒို မဂၢဇင္းကို တိုက္ခိုက္မႈဟာ မည္သူ႔ကိုမဆို ထီမထင္ ပုန္ကန္တတ္ျပီး ေဝဖန္သေရာ္တတ္တဲ့ ျပင္သစ္ေတြကို တိုက္ခိုက္တာလည္း ျဖစ္တယ္ (ဓာတ္ပံု – Reuters)
ျပင္သစ္ႏိုင္ငံ ပါရီၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ Charlie Hebdo (ခ်ာလီဟဘ္ဒို) ကာတြန္းမဂၢဇင္းတိုက္ကို ေသနတ္သမား ၂ ဦး က ဝင္ေရာက္ ပစ္ခတ္လို႔ လူ ၁၂ ဦး ေသဆံုးခဲ့ရတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈကို ျပင္သစ္အစိုးရက ၃ ရက္အတြင္း ႏွိမ္နင္း ေျဖရွင္းခဲ့တယ္။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေရးသားခြင့္ကို ကာကြယ္ဖို႔နဲ႔ အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္ဝါဒကို လက္မခံေၾကာင္း ေသြးစည္းညီၫြတ္မႈကို ျပသတဲ့အေနနဲ႔ ပါရီနဲ႔ ကမၻာ့ၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာ အစိုးရေခါင္းေဆာင္ေတြ အပါအဝင္ လူသန္းခ်ီ လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုစရာေတြက က်န္ရစ္ဆဲပါ။ အဓိကေမးခြန္းက အၾကမ္းဖက္သမားေတြ တိုက္ခိုက္ခံရေအာင္ ခ်ာလီဟဘ္ဒို ကာတြန္းေတြက ဘာသာေရး အရ ေစာ္ကားမႈေတြျဖစ္ခဲ့သလား။ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ဟာ တဖက္သားအေပၚ ႐ိုင္းပ်ေစာ္ကား ခြင့္လား။ ဘာသာေရးဟာ တို႔ထိေဝဖန္လို႔မရတဲ့ အရာလား။
ခ်ာလီဟဘ္ဒို မဂၢဇင္းဟာ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္မွာ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးသာမက ဘာသာေရးကို လည္း သေရာ္ေဝဖန္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မဂၢဇင္းဟာ အဲဒီႏွစ္မ်ားအတြင္းက ျပင္သစ္ေတြရဲ႕ “စစ္ေသြးႂကြၿပီး ႐ိုင္းျပၾကမ္းတမ္းတဲ့ ဘာသာ စြဲမထားျခင္း”ရဲ႕ ထုတ္ကုန္ပဲလို႔ ပါရီက University of London’s Institute ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈသမိုင္း ပါေမာကၡ အင္ဒ႐ူးဟပ္ေဆးက နယူးေယာက္တိုင္းမ္ သတင္းစာမွာ ေရးပါတယ္။ သူက ကမၻာမွာ ဒီမိုကေရစီ ေတာ္လွန္ေရးကို စတင္ခဲ့တဲ့ ျပင္သစ္ေတြဟာ လက္ဝဲအေတြးအေခၚနဲ႔ လြတ္လပ္တဲ့ စိတ္ဓာတ္အတြက္ မည္သူ႔ကိုမဆို ထီမထင္ ပုန္ကန္တတ္ၾကတယ္လို႔ေျပာၿပီး မဂၢဇင္းအယ္ဒီတာ Stephane Caharbonnier အပါအဝင္ နာမည္ေက်ာ္ကာတြန္း ဆရာေတြကို သတ္ျဖတ္တာဟာ “ပါရီၿမိဳ႕သားေတြရဲ႕ စိတ္ဓာတ္ကို အၾကင္နာမဲ့ အစုလိုက္အၿပံဳလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈ”လို႔ ဆိုလိုက္ပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားကသေဘာတူၾကတဲ့ “လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆို ခြင့္”ဘက္က ရပ္တည္ရတာ အင္မတန္ လြယ္ကူပါတယ္။ ဥာဏ္ပညာဆိုင္ရာ အားစိုက္ဖို႔နဲ႔ သတိၲေမြးဖို႔ သိပ္မလိုပါဘူး။ အမ်ားနဲ႔ အုတ္ေရာေရာ ေက်ာက္ေရာေရာမလုပ္ဘဲ ကိုယ္ပိုင္အေတြးအျမင္ ခံယူခ်က္ကို အခ်က္အလက္ ပိုင္ပိုင္နဲ႔ မွန္တယ္ထင္ရာ ေျပာဆိုရဲျခင္းကသာ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုခြင့္နဲ႔ ထိုက္တန္မွာပါ။ ဥေရာပတခြင္မွာ “ငါ ခ်ာလီဟဘ္ဒို”ဆိုတဲ့ ေထာက္ခံခ်က္ေတြ ပလူပ်ံေနခ်ိန္မွာ နယူးေယာက္ တိုင္းမ္သတင္းစာရဲ႕ ပင္တိုင္ ေဆာင္းပါးရွင္ ေဒးဗစ္ဘရြတ္က “ငါ ခ်ာလီဟဘ္ဒို မဟုတ္” ဆိုတဲ့ အေတြးအျမင္ ေဆာင္းပါးကို ေရးလိုက္ပါတယ္။
သူက ခ်ာလီဟဘ္ဒိုရဲ႕ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြဟာ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္အတြက္ သူရဲေကာင္းေတြ အျဖစ္ ခ်ီးေျမႇာက္ခံေနရေပမယ့္ သူတို႔ ရဲ႕ ကာတြန္းေတြကို ၿပီးခဲ့တဲ့ ဆယ္စုႏွစ္ ၂ ခုအတြင္း အေမရိကန္ တကၠသိုလ္ေတြမွာ လာျဖန္႔ရင္ ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ဌာနေတြက စကၠန္႔ ၃၀ အတြင္း ဒါဟာ “hatespeech” အမုန္းတရားပြားေစရာအျဖစ္ ဝိုင္းကန္႔ကြက္ခံရမွာျဖစ္သလို ေက်ာင္းအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကလည္း ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ ေရးကို ျဖတ္ေတာက္မယ္၊ စာေစာင္လည္း အပိတ္ခံရမယ္လို႔ ဆိုလိုက္တယ္။
အမွန္တကယ္လည္း ခ်ာလီဟဘ္ဒိုရဲ႕ ကာတြန္းေၾကာင့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တုန္းက တႀကိမ္ အစၥလာမ္မစ္ အစြန္း ေရာက္ေတြ မဂၢဇင္း႐ံုးခန္းထဲ မီးေလာင္ဗံုး ပစ္သြင္းတာလည္း ခံခဲ့ရဖူးပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ကို သေဘာတူေထာက္ခံၿပီး အၾကမ္းဖက္မႈကို လက္မခံေပမယ့္ တိုက္ခိုက္မႈကို ျဖစ္လာေအာင္ ဆြေပးတဲ့ ကာတြန္းေတြကို နယူးေယာက္တိုင္းမ္ အပါအဝင္ ကမၻာတလႊားက သိကၡာရွိၿပီး ဩဇာႀကီးတဲ့ သတင္းစာေတြက ျပန္လည္ပံုႏွိပ္ေဖာ္ျပျခင္း မလုပ္ၾကပါဘူး။
ေဒးဗစ္ဘရြတ္က “သေရာ္သူေတြဟာ သူတို႔ ကိုယ္သူတို႔ ရယ္ေမာျခင္းမွာ မတတ္ႏိုင္စြမ္းသူေတြကို ေဖာ္ထုတ္ၾကတယ္။ က်ေနာ္တို႔ကိုလည္း ဒီလို လုပ္သင့္ေၾကာင္း သင္ၾကားပါတယ္” လို႔ ေရးသားၿပီး အခ်ဳပ္အားျဖင့္ “ဆြသူေတြ (provocateurs) နဲ႔ ေစာ္ကားသူေတြ (Insulters) ေတြ အေၾကာင္း စဥ္းစားရင္ က်ေနာ္တို႔ဟာ ေကာင္းတဲ့ စိတ္ထားနဲ႔ အရသာအားျဖင့္ တဖက္သားကို မနစ္နာေစဘဲ ဖန္တီးတီထြင္တတ္ၿပီး စိန္ေခၚတတ္သူေတြအတြက္ ေနရာေပးရမွာနဲ႔ တၿပိဳင္နက္တည္း ယဥ္ေက်းသိမ္ေမြ႕မႈနဲ႔ ေလးစားမႈရဲ႕ အဆင့္အတန္းကို က်ေနာ္တို႔ ထိန္းသိမ္းရမယ္” လို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်ထားပါတယ္။
ပါရီအၾကမ္းဖက္မႈရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ျငင္းခံုေဆြးေႏြးမႈဟာ ဘာသာေရးနဲ႔ လူမ်ိဳးေရး တိုက္ခိုက္မႈေတြ မၾကာခင္ႏွစ္မ်ားက ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ဘာသာေရးအေျခခံ အမ်ိဳးသားေရးဝါဒ ေခါင္းျပန္ေထာင္လာေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆီလည္း ေရာက္ရွိလာပါတယ္။
အမ်ားက ေလးစားတဲ့ ျမန္မာကာတြန္းဆရာေတြထဲက ဆရာေအာ္ပီက်ယ္က ပါရီၿမိဳ႕မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္ မႈႀကီးအေပၚ ႏိုင္ငံတကာက ကာတြန္း ေရးေဖာ္ေရးဖက္ေတြလို ျမန္မာႏိုင္ငံက ကာတြန္း ဆရာေတြကလည္း ႐ႈတ္ခ်ၿပီး ေသဆံုးသြားသူေတြ အတြက္လည္း ကာတြန္းေတြ ေရးဆြဲဂုဏ္ျပဳၾကတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ “သူတို႔ေတြက သူတို႔ သေဘာမတူတာကို လုပ္ရင္ လူလူခ်င္း သတ္ပစ္တဲ့နည္း သံုးေနတာေပါ့။ လံုးဝမျဖစ္သင့္ တဲ့ အေလ့အထပဲ။ တကယ္လို႔ မႀကိဳက္ဘူးဆိုရင္ တရားစြဲခ်င္စြဲေပါ့။ က်ေနာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာေတာ့ တျခားဘာသာ ကိုလည္း ထိခိုက္တာ လုပ္တာသိပ္မရွိဘူး။ ကာတြန္းေရးရင္လည္း ဘာသာေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေရွာင္တယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕မွာ ေနထိုင္တဲ့ ကာတြန္းဆရာ ဦးဝင္းေအာင္ကလည္း “ဘာသာေရးကို ေဝဖန္တာ မဟုတ္ဘဲ အစြန္း ေရာက္ေနတာေတြနဲ႔ လြဲမွားေနတာေတြကိုေတာ့ ေဝဖန္လို႔ရတယ္။ ဘာသာေရး ဆိုတာေတာ့ ေဝဖန္စရာမလို ဘူးေလ။ ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္မႈ၊ လြဲမွားတဲ့ယံုၾကည္မႈေတြကို ေဝဖန္တာေတြေတာ့ ရွိတာေပါ့။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ဘာ သာေရးက တအား အကဲဆတ္လြန္းေတာ့ ေတာ္တန္႐ံုကိစၥေတြမွာ မွားမွန္းသိေန သည့္ တိုင္ေအာင္ ေဝဖန္သူရွားပါတယ္” လို႔ ဆိုပါတယ္။
ဘာသာေရး၊ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထိလြယ္ရွလြယ္အေနအထား ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ သတင္းေရး သားျခင္းနဲ႔ ေထာက္ျပေျပာဆိုျခင္း မလုပ္ရေတာ့ဘူးလားလို႔ ေမးခြန္းထုတ္ေတာ့ ေရႊညဝါဆရာေတာ္ အရွင္ပညာသီဟက ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ ဘာသာတရားအေပၚမွာ လြတ္လပ္စြာ ေထာက္ျပ ေဝဖန္ခြင့္ရွိတယ္လို႔ မိန္႔ပါတယ္။ “ဘုရားက ဒီမို ကေရစီဆန္တဲ့ တရားေတြ အမ်ားႀကီးေဟာခဲ့တာပဲ။ မီဒီယာေတြက ေထာက္ျပမယ္၊ ေဝဖန္မယ္၊ ေရးမယ္ဆိုရင္ ေရးခြင့္ရွိတယ္။ ငါတို႔ဘာသာက တျခား ဘာသာထက္ ပိုပြင့္လင္းတယ္။ ေဝဖန္တာ ကို ခံႏိုင္ဖို႔ဆိုၿပီး သာသနာကို ထူေထာင္ခဲ့တာေလ”လို႔ ဧရာဝတီကို မိန္႔ပါတယ္။
မႏၱေလးၿမိဳ႕ အေျခစိုက္ ခရစ္ယာန္ဘုန္းေတာ္ႀကီး သိကၡာေတာ္ရ ဆရာေတာ္ ဦးေဇာ္ဝင္းေအာင္က “ဘာသာ ေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သတင္းေရးသားမႈကို ပိတ္ပင္စရာ မလိုေပမယ့္ ေလးစားမႈနဲ႔ ေရးသားေဖာ္ျပသင့္ေၾကာင္း၊ ေထာက္ျပေျပာဆို ေရးသားခြင့္ရွိေပမယ့္ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ရာအေပၚမွာ မေဝဖန္သင့္ေၾကာင္း၊ ကိုးကြယ္မႈကို ႏွိမ့္ခ်ၿပီး ေရးလိုက္ရင္ လက္ခံႏိုင္စရာအေၾကာင္းမ်ိဳး မရွိတာေၾကာင့္ မေရးသင့္ဘူး”လို႔ ဆိုပါတယ္။
အစၥလာမ္ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ေမာ္လဝီအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ အတြင္းေရးမွဴး ဦးေက်ာ္စိုးက “က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ ျပင္သစ္မွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ကိစၥကို လံုးဝ ႐ံႈႈ႕ခ်တယ္။ အၾကမ္းဖက္တဲ့ အုပ္စုေတြကို လက္ခံမွာမဟုတ္ဘူး။ ျပည္တြင္းမွာလည္း က်င့္ဝတ္နဲ႔အညီ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ေထာက္ျပေရးသားတာေတြရွိသလို စည္းလြတ္ဝါးလြတ္ ေရးေနတဲ့သူေတြ ရွိေနတာပဲ။ အစိုးရက ဒီလူေတြကို သိသိလ်က္နဲ႔ လႊတ္ထားရင္ တာဝန္ရွိတယ္”လို႔ ေျပာပါတယ္။
မီဒီယာဖြံ႕ၿဖိဳးေရး သင္တန္းေတြနဲ႔ အျပင္ကမၻာ ကို ထြက္ၾကည့္ႏိုင္ေနၿပီျဖစ္တာမို႔ ျမန္မာသတင္းစာနယ္ဇင္း သမားေတြၾကားမွာ ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရး ခြဲျခားမႈေတြ ပါဝင္တဲ့ အေရးအသားေတြ တျဖည္းျဖည္း နည္းပါး လာေပမယ့္ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ ေရးသားခြင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး စတင္က်င့္သံုးတာ သိပ္မၾကာေသးတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အလြဲသံုးစားမႈေတြက ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနဆဲပါ။ အထူးသျဖင့္ အမုန္းမီးပြားေအာင္ ရည္ရြယ္ခ်က္ ရွိသည္ျဖစ္ေစ၊ အသိတရား မရွိ၍ျဖစ္ေစ ေျပာဆိုျဖန္႔ေဝေနၾကတာဟာ သတင္းအခ်က္အလက္ နည္းပညာ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာတာနဲ႔အညီ အင္တာနက္ေပၚက လူမႈကြန္ရက္ ေဖ့စ္ဘြတ္ေပၚမွာ က်ယ္က်ယ္ ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေပၚ ေနဆဲပါ။
ဒါ့အျပင္ လတ္တေလာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဗုဒၶဘာသာနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ ေဝဖန္မႈေတြကို ေဟာေျပာပြဲမွာ ေျပာဆိုမိလို႔ စာေရးဆရာ ဦးထင္လင္းဦးကို တရားစြဲဆိုတဲ့ျဖစ္စဥ္၊ ဗုဒၶပံုေတာ္ကို နားၾကပ္တပ္ ထားတဲ့သဏၭာန္နဲ႔ ေၾကာ္ျငာခဲ့လို႔ သာသနာေတာ္ ညိဳးႏြမ္းေစမႈနဲ႔ V-Gastro Bar ပိုင္ရွင္ ဦးထြန္းသူရိန္၊ မန္ေနဂ်ာ ဦးထြဋ္ကိိုကိုလြင္နဲ႔ ဆိုင္အေထြေထြ မန္ေနဂ်ာ နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံသား Mr.Phillip တို႔လည္း တရား ရင္ဆိုင္ေနၾကရတဲ့ ျဖစ္ရပ္မ်ိဳးေတြ ရွိပါတယ္။
ဦးထင္လင္းဦးကိစၥမွာ အက်ယ္ခ်ဲ႕ လုပ္ေဆာင္ေနေၾကာင္း၊ အဖြဲ႕အစည္းတခုက ခိုင္းေစလို႔လုပ္တာဆိုတာ သိသာလြန္းေနေၾကာင္း၊ ႏိုင္ငံတကာအသိုင္းအဝိုင္းမွာ ဗုဒၶဘာသာ သိကၡာက်ေၾကာင္း မႏၱေလးက ဂဠဳန္နီ ဆရာေတာ္ ဦးကာဝိယက မိန္႔ပါတယ္။ “ေထာက္ျပေျပာဆိုပါ။ အဲဒီအေပၚမွာေတာ့ ေျပာသူက တာဝန္ခံႏိုင္ရ မယ္။ တာဝန္ယူမႈရွိရမယ္။ လူတိုင္းမွာေတာ့ လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္၊ ေဝဖန္ပိုင္ခြင့္ ရွိတာပဲျဖစ္သင့္တယ္၊ မျဖစ္သင့္ဘူး။ မွားတာ မွန္တာကို ေထာက္ျပေျပာဆိုခြင့္ ရွိတယ္။ ကိုယ့္ဘာသာေရးမွာ ဘာတာဝန္ရွိလဲ ဆိုတာကို ကန္႔ကြက္ခြင့္၊ ေထာက္ျပေျပာဆိုခြင့္ရွိတယ္။ ပ်က္စီးရာ ပ်က္စီးေၾကာင္း ေျပာတာ မဟုတ္ရင္ေပါ့။ ဘာသာဝင္ေတြ အပါအဝင္ ဘာသာေရးကို ေထာက္ျပခြင့္ေတာ့ ရွိရမယ္” လို႔ ဆက္ၿပီး မိန္႔ပါတယ္။
ဧရာဝတီက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းသူ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ မီဒီယာသမားေတြက ဘာသာေရး၊ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္ခြင့္ စတဲ့ ကိစၥေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေရးသားေဖာ္ျပရာမွာ အကဲဆတ္လြန္းတဲ့ အေျခအေနမွာ ရွိေနေၾကာင္း၊ လူမ်ားစု ကိုးကြယ္ရာကိုပဲ အားေပးေရးသားေဖာ္ျပတဲ့ မီဒီယာေတြသာမ်ားေနၿပီး လူနည္းစုရဲ႕ အခြင့္အေရးကို ဂ်ာနယ္၊ သတင္းစာေရာင္းအားက်သြားမွာ စိုးရိမ္တာေၾကာင့္ ေဖာ္ျပတဲ့ မီဒီယာက နည္းေနေသး ေၾကာင္း၊ ဘာသာတရားကို ေထာက္ျပေဝဖန္ေတာ့ မယ္ဆိုရင္ တဘက္မွာ ထိခိုက္မႈမရွိေအာင္ ပုတ္ခတ္ စြပ္စြဲမႈမ်ိဳးမျဖစ္ဖို႔ မီဒီယာေတြက သတိထားသင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳေျပာၾကပါတယ္။
“ႏွစ္ဖက္စလံုးက အင္မတန္ က်ဥ္းေျမာင္းပါးလႊာတဲ့ လိုင္းတခုကို မျဖတ္မိဖို႔ဘဲ လိုတယ္။ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ ဘက္ကလည္း အစြန္းမေရာက္ဖို႔ လိုအပ္သလို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ရတဲ့ မီဒီယာေတြ ဘက္ကလည္း တဖက္ ကို သြားၿပီး ထိခိုက္ ပုတ္ခတ္တဲ့ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခြင့္ မျဖစ္ဖို႔ေတာ့ သတိထားရမယ္”လို႔ သတင္းစာဆရာမလည္းျဖစ္ ႐ုပ္သံမွတ္တမ္းဇာတ္လမ္းေတြ ႐ိုက္ကူးသူလည္း ျဖစ္သူ ေဒၚမြန္မြန္ျမတ္က ေထာက္ျပေျပာဆိုပါတယ္။
The post ပါရီ အၾကမ္းဖက္မႈကေပးတဲ့ သင္ခန္းစာ appeared first on ဧရာ၀တီ.