သ႐ုပ္ေဖာ္ပုံ စိုး၀င္းၿငိမ္း
တေလာက မႏၲေလးေစ်းခ်ိဳ ညေစ်းတန္းကို ေျပာင္းေရႊ႕ေတာ့မယ္ ဆိုတဲ့ “အတြင္းသတင္း” ေပါက္ၾကားလို႔ သတင္းစာ၊ ဂ်ာနယ္တခ်ိဳ႕ရဲ႕ စာမ်က္ႏွာေတြ ထက္မွာ ဖတ္ခဲ့ရတယ္။ တကယ္ေတာ့ ေစ်းခ်ိဳ ညေစ်းတန္း ဆိုတာ အခုျမင္ရတဲ့ ျမင္ကြင္းက မူလသေႏၶ၊ မူလအခင္းအက်င္း မဟုတ္ပါဘူး။
အခုျမင္ကြင္းက ၿမိဳ႕လယ္ လမ္းမႀကီးေဘး တဖက္တခ်က္က စားေသာက္ဆိုင္ ေစ်းတန္းပဲ ျဖစ္ေနတယ္။ မႏၲေလးရဲ႕ ဘုရားပြဲ၊ ပြဲေစ်းတန္း သာသာပဲ ရွိေတာ့တာ ေပါ့။ ဪ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ညေစ်းတန္းရဲ႕ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတဲ့ ေလာကဓံ လိႈင္းလံုးကလည္း ျပင္းထန္ခဲ့ ေပသကိုး။ အသက္ေပ်ာက္ မတတ္ခ်ည္းပါပဲ။
မႏၲေလး ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ဆိုတာ ျမန္မာမင္း လက္ထက္ကတည္းက တည္ရွိခဲ့ပါတယ္။ တကယ္တမ္း ထင္ရွား လာတာ ကေတာ့ ကိုလိုနီေခတ္ ေရာက္လာမွပါ။ မႏၲေလးရဲ႕ ဓာတ္ရထားလမ္းေတြ ကလည္း ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ကိုပဲ ဦးတည္ၾက၊ ျဖတ္သန္းၾကတယ္။
မႏၲေလးေစ်းကြက္ရဲ႕ အဓိက လိုအပ္တဲ့ ေကာက္ပဲသီးႏွံ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ ေတြကိုလည္း မတၱရာနယ္ တဝိုက္က အဓိက တင္ပို႔ေနရေလေတာ့ ဘိုးေတာ္ဘုရား လက္ထက္ကတည္းက ေဖာက္လုပ္ခဲ့တဲ့ ေရႊတေခ်ာင္းေျမာင္း ကေန ေစ်းခ်ိဳအေရာက္ ဒုတ္ဒုတ္ထိ ေလွသမၺန္ေတြနဲ႔ တင္ပို႔ႏိုင္တယ္။
ဒါတင္မက ေစ်းခ်ိဳနဲ႔ မတၱရာကိုလည္း မီးရထားလမ္း သီးသန္႔ ေဖာက္ၿပီး ခရီးသည္နဲ႔ ကုန္ပစၥည္းေတြ သယ္ပို႔ ေပးခဲ့ တယ္။
ေစ်းခ်ိဳ ဆိုတာလည္း ၂ ျပ (ေပ ၁၂၀ဝ နီးပါး) ပတ္လည္ အက်ယ္အဝန္း အတြင္းမွာ အုတ္ကာ သြပ္မိုး ေစ်း႐ံုႀကီး ၁၂ ႐ံုကို ပင္မထား ဖြဲ႔စည္း ထားတာ၊ အျပင္ပတ္လည္ မွာလည္း သံျဖဴတန္း၊ ထိုးမုန္႔တန္း၊ ေမြ႔ရာထည္၊ မုန္႔စံုတန္း၊ လင္းေရာင္ ျခည္ေစ်းတန္း၊ ေအာင္ေစ်းတန္း၊ ဝက္သား႐ံု၊ ဆိတ္သား႐ံု၊ ငါးတန္း၊ ပန္းတန္း၊ ထီတိုင္ေစ်း၊ ကိုင္းတန္း ေစ်း၊ မန္းသီရိေစ်း စတဲ့ ေစ်းတန္း၊ ေစ်း႐ံုေတြကလည္း တဆက္စပ္တည္း ဝန္းရံထားေသး တာကိုး။ ဒီေတာ့ အထက္ ျမန္မာျပည္သာမက ျမန္မာ တျပည္လံုးရဲ႕ အေရာင္းအဝယ္ဆိုင္ရာ ပင္မေစ်းကြက္ အခ်က္အခ်ာ ေဒသႀကီး ျဖစ္ခဲ့တာ ပါ။
အနယ္နယ္ အရပ္ရပ္က လာၾကတဲ့ ဧည့္သည္ေတြက ေစ်းခ်ိဳ အနီးအနားက ပြဲ႐ံုႀကီးေတြမွာ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္း ေတြမွာ တည္းခိုၾကၿပီး ေစ်းဝယ္ၾကတယ္။ ဒီလို ဝယ္ျခမ္းၾကရတာ အမ်ားအားျဖင့္ တေန႔နဲ႔ မၿပီးဘူး၊ မစံုလင္ဘူး။ ဒီေတာ့ ညပိုင္းမွာလည္း ဝယ္ခ်င္ ျခမ္းခ်င္တာေတြ ရွိတယ္။ ၿမိဳ႕ေပၚ ပရိသတ္ကလည္း အလႉမဂၤလာ ပြဲလမ္း အတြက္၊ ဘုရားသြား ေက်ာင္းတက္ အတြက္ အဝတ္အထည္ အလွကုန္ပစၥည္းက အစ အိမ္သံုးကုန္ လူသံုးကုန္ ပစၥည္းေတြကို တေန ရာတည္းမွာ စုစုစည္းစည္း ဝယ္ခ်င္တယ္။
အဲဒီ ေနရာမွာပဲ အပန္းေျဖတာ၊ စားေသာက္ ဖြယ္ရာေတြ စားေသာက္တာ လုပ္ခ်င္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ လြတ္လပ္ေရး ရၿပီးေနာက္ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ကာလ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္မွာ ညေစ်းတန္းကို စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ အတိအက် ေျပာရရင္ ၁၉၅၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၈ ရက္ ေန႔မွာ စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာပါ။ ေနရာက ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ႐ံုႀကီး ၁၂ ႐ံု၊ မ်က္ႏွာစာနဲ႔ ေစ်းခ်ိဳ တိုက္တန္းႀကီးေတြ အၾကား၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း လမ္းမႀကီးေပၚမွာပါ။ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ညေစ်းတန္း လို႔ သံုးႏႈန္း ေခၚဆိုၾကတယ္။
ညေစ်းတန္းရဲ႕ ေျမာက္ထိပ္မွာ ေစ်းခ်ိဳနာရီစင္ႀကီးက မားမားစြင့္စြင့္ မိုးၾကည့္ေနတယ္။ တေန႔လံုး ပ်ားပန္းခပ္မွ် စည္ကားလွတဲ့ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ႀကီးနဲ႔ ျမင္းရထား၊ ဆိုက္ကား၊ စက္ဘီး၊ ေမာ္ေတာ္ကား ေျခက်င္ ပရိသတ္ေတြနဲ႔ စည္ကားလွတဲ့ လမ္းမႀကီးတို႔ ျမင္ကြင္းဟာ ညေနေစာင္းတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ေျပာင္းလဲ သြားတယ္။
ေစ်းခ်ိဳ႐ံုႀကီး ၁၂ ႐ံုနဲ႔ တိုက္တန္းႀကီး၊ တိုက္တန္းေလးေပၚက ဆိုင္ခန္းေတြ၊ ေစ်း႐ံုေစ်းတန္းက ဆိုင္ခန္းေတြ ပိတ္သိမ္းလိုက္တာနဲ႔ လမ္းမႀကီးေပၚက ယာဥ္ရထား အသြားအလာေတြ ရပ္နားသြားၿပီ၊ လမ္းမႀကီးေပၚမွာ ေစ်းဆိုင္ ေစ်းတန္းေတြ ခ်က္ခ်င္း ခင္းက်င္းၾကတယ္။ ေနအလင္းေရာင္ ေပ်ာက္တာနဲ႔ ဆိုင္ေပါက္ေစ့ ေအာက္လင္း ဓာတ္မီးေတြ ထြန္းညႇိ ၾကတယ္။
၁၉၅၉ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၁၈ ရက္ေန႔မွာ ညေစ်းတန္းကို စဖြင့္ေတာ့ အစားအေသာက္ဆိုင္က အိႏၵိယလူမ်ိဳးပိုင္ ၃၁ ဆိုင္၊ တ႐ုတ္ဆိုင္ ၃၁ ဆိုင္၊ ေဂၚ ရင္ဂ်ီဆိုင္ ၂ ဆိုင္၊ ျမန္မာဆိုင္ ၈၅ ဆိုင္ အပါအဝင္ အဝတ္အထည္၊ လူသံုးကုန္၊ အလွကုန္နဲ႔ အေထြေထြ ကုန္ပစၥည္းေရာင္းခ်တဲ့ ဆိုင္ေပါင္း ၅၃၄ ဆိုင္ ဖြင့္လွစ္ပါသတဲ့။ ဆိုင္ခန္းတခန္းစီရဲ႕ အက်ယ္အဝန္းက ၆ ေပ x ၈ ေပ ရွိတယ္။ ဖြင့္ပြဲမွာ ၂၆ ဘီလမ္း (အာဇာနည္လမ္း) ေပၚက ဟုတ္စြန္းစတိုး (ယခု အင္းဝဘဏ္ ေနရာ) နဲ႔ တိုက္တန္းႀကီးကို သြယ္တန္း ထားတဲ့ ဖဲႀကိဳးကို မႏၲေလးျမဴနီစပယ္ ဥကၠ႒ မင္းဘူး ဦးေမာင္ေမာင္က ျဖတ္ၿပီး ဖြင့္လွစ္ေပးခဲ့တယ္။
ဒီ ညေစ်းတန္းဟာ တေလွ်ာက္လံုး စည္းကား ခဲ့တယ္။ ျပည္တြင္းသာမက ျပည္ပဧည့္သည္မ်ား အထိ “ေစ်းခ်ိဳ ညေစ်းတန္း” ရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ ျမင္ကြင္းနဲ႔ ေရာင္းဝယ္မႈ ပံုစံကို ထူးျခားမႈ တခုအေနနဲ႔ မွတ္တမ္းတင္ၾကတယ္။ ျပည္ပ ဧည့္သည္ေတြရဲ႕ ျပည္တြင္း အလည္အပတ္ ခရီးစဥ္မွာ “ေစ်းခ်ိဳ ညေစ်းတန္း” ဟာ မပါမျဖစ္ေနရာ တေနရာပါပဲ။
၁၉၆၂ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္း စီမံကိန္း စီးပြားေရး စနစ္ေအာက္မွာ ညေစ်းတန္းကလည္း တျခားေစ်းမ်ား နည္းတူ “ေမွာင္ခိုပစၥည္း” ဆိုတဲ့ ကန္႔သတ္မႈေအာက္ အလူးအလဲ ခံရျပန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေမွာင္ခိုပစၥည္းမွ မေရာင္း၊ မဝယ္ရင္လည္း စားစရာ၊ ေနစရာ၊ ဝတ္စရာ၊ သံုးစရာ မရွိေလေတာ့ ဒီလိုပဲ “ဒီေကြ႔ ဒီတက္နဲ႔ေလွာ္ … ဟိုေကြ႔ ဟိုတက္နဲ႔ ေလွာ္” တဲ့ ပံုစံနဲ႔ပဲ ညေစ်းတန္းဟာ စည္ကားၿမဲပါပဲ။ ေန႔ခင္းမွာ ေရာင္းခ်တဲ့ ပစၥည္းေတြကိုပဲ “ပစၥည္းမွန္၊ ေစ်းမွန္” နဲ႔ ညေစ်းတန္းမွာ ဝယ္ယူႏိုင္ၾကတယ္။
လမ္းေဘးမွာပဲ မတ္တတ္ရပ္ ေသာက္ရတဲ့ သံုးမတ္ (၇၅ ျပား) တန္ သံပရာရည္ကေန စားပြဲ၊ ကုလားထိုင္နဲ႔ ေသာက္ရတဲ့ သံုးက်ပ္တန္ ဖာလူဒါ အထိ ညေစ်းတန္းမွာ ရတယ္။ မလိုင္ကူလ္ဖီး ရတယ္။ မုန္႔တြန္ဇန္ ရတယ္။ အေၾကာ္ေကာက္ညႇင္းေပါင္း ရတယ္။ အလင္းထိဖြင့္တဲ့ လက္ဖက္ရည္ဆိုင္ ရွိတယ္။
ဆီခ်က္ေခါက္ဆြဲ၊ ဆန္ျပား ေခါက္ဆြဲ ရ တယ္။ ဆန္ျပဳတ္၊ ၾကာဆံဟင္း ရတယ္။ (အဲဒီကာလ ဝတ္သားတုတ္ထိုးတို႔၊ အကင္စံု တို႔ေတာ့ မရွိေသး ဘူး) သစ္သီးစံု ရတယ္။ အိႏိၵယျဖစ္၊ ယိုးဒယားျဖစ္၊ တ႐ုတ္ျဖစ္ ပစၥည္းစံုရတယ္။
နာရီစင္ ေအာက္မွာ အေအးေသာက္ရင္း အကိုင္းရီေကာ္ဒါႀကီး ေတြက ဖြင့္တဲ့ လား႐ိႈးသိန္းေအာင္တို႔၊ မင္းမင္းလတ္တို႔၊ ပုလဲတို႔ရဲ႕ ေခတ္ေပၚ သီခ်င္းေတြ နားေထာင္ႏိုင္တယ္။ အေအး မေသာက္ခ်င္ရင္လည္း ခန္းမ ၂ ေအာက္ထပ္ ဝရန္တာမွာ ထိုင္ရင္း နားေထာင္ႏိုင္တယ္ (ေတာင္ျပဳန္းပြဲ ကာလေရာက္ရင္ ေရႊမန္းတင္ေမာင္ရဲ႕ ေတာင္ျပဳန္း မင္းညီေနာင္ကို ဖြင့္တယ္)။
က်ေနာ္တို႔ လူငယ္ေတြ အဖို႔ ညေစ်းတန္းမွာ စြဲမက္စရာတခုက ထိုးမုန္႔ဆိုင္ေတြ ပါပဲ။ ၂၈ လမ္းဘက္ အဝင္နဲ႔ ၂၆ ဘီလမ္းေပၚ ညေစ်းတန္း အဆံုးေတြမွာ ထိုးမုန္႔ဆိုင္ေတြ ရွိတယ္။ ေရာင္းခ်ၾကတာ ေစ်းခ်ိဳသူ အပ်ိဳျဖန္းေလး ေတြ၊ လွလွပပ ယဥ္ယဥ္ ေက်းေက်းေလးေတြ။ ညေစ်းလာသူေတြကို ခ်ိဳသာတဲ့ အၿပံဳး၊ ဖြယ္ရာတဲ့ စကားလံုးေတြနဲ႔ “ထိုးမုန္႔ေလးမ်ား လက္ေဆာင္ ဝယ္ၾကပါဦးရွင္၊ ထိုးမုန္႔အျမည္း ေလးလည္း သံုးေဆာင္ၾကပါ ရွင္။ မဝယ္ေပမယ့္ လည္း အျမည္းေလးမ်ား သံုးေဆာင္ၾကပါဦး ရွင္” စတဲ့ စကားလံုးေတြ၊ အၿပံဳးေတြနဲ႔ ဖိတ္ေခၚတယ္။ လူငယ္ေတြ ကလည္း ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းနဲ႔ ထိုးမုန္႔ အျမည္း စားၾကတယ္။ ထိုးမုန္႔ ဝယ္ၾကတယ္။
ေနာက္ လူငယ္ေတြ ညေစ်းတန္းမွာ စြဲမက္တာ တခုက စာအုပ္ေစ်းတန္း ပါပဲ။ ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္၊ ေဒါင္းအိုးေဝ၊ သံုးေရာင္ျခယ္ စတဲ့ စာအုပ္ဆိုင္ေတြနဲ႔ အျခားအျခား စာအုပ္ဆိုင္မ်ား ပါပဲ။ လစဥ္ထုတ္ မဂၢဇင္းေတြ၊ စာအုပ္ အသစ္ေတြ၊ ဂႏၴဝင္ စာေဟာင္း စာေကာင္းေတြ အစံုအလင္ ပါပဲ။ စာအုပ္ဆိုင္ေတြမွာ စာအုပ္ခ်စ္သူ၊ ဝယ္သူေတြ အၿမဲလို စည္ကား ေနတတ္တယ္။ ေစ်းခ်ိဳ ညေစ်းတန္းဟာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းလမ္း (၈၄ လမ္း) တေလွ်ာက္ ၂၈ လမ္းက ၂၆ လမ္း အထိ ေတာင္ေျမာက္ႏွင့္ အာဇာနည္လမ္း (၂၆ ဘီလမ္း) တေလွ်ာက္ ၈၃ လမ္းကေန ၈၆ လမ္းအထိ အေရွ႕အေနာက္ ရွိပါတယ္။ အဂၤလိပ္ အကၡရာ (T) ပံုစံပါ။
ဒီလိုစည္ကားတဲ့ ညေစ်းတန္းက ၁၉၈၁ ဆိုင္းတန္း မီးႀကီးနဲ႔ ၁၉၈၄ ဦးက်ားႀကီးဝင္း မီးေဘးေတြ အၿပီး မီးသတ္ကား အဝင္အထြက္ ရွင္းဖို႔ ဆိုကာ ဖ်က္သိမ္းလိုက္တယ္။ ဘူတာႀကီး အေနာက္ဘက္ ၇၉ လမ္းေပၚ ၂၉ လမ္းက ၃၄ လမ္းအၾကား ေျပာင္းေရႊ႕လိုက္တယ္။
ဒီကတည္းက ေစ်းခ်ိဳ ညေစ်းတန္းရဲ႕ သေႏၶ ပ်က္သြား တာပါပဲ။ ၁၉၉၀ ေက်ာ္ ကာလမွာ ၇၉ လမ္းက ညေစ်းတန္းကို မူလေနရာ ျပန္ေရႊ႕ေပမယ့္ ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ ေစ်းကြက္ အေျခအေနေရာ၊ ေစ်းခ်ိဳေတာ္ႀကီး ဖ်က္သိမ္းလိုက္တာေရာ လူမႈစနစ္ အေျပာင္းအလဲေရာေၾကာင့္ ပ်က္စီးဆံုး႐ံႈး သြားပါၿပီ။
ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္အတြင္း ကမၻာသိ ထင္ရွားခဲ့တဲ့ ေစ်းခ်ိဳ ညေစ်းတန္းအစား ၃၄ လမ္း ဒိုင္းမြန္း ပလာဇာ အနီးက “တ႐ုတ္ေစ်း” ကေတာ့ အခု ေလး၊ ငါး၊ ေျခာက္ႏွစ္အတြင္း တဟုန္ထိုး ထင္ရွား စည္ကားလာေလရဲ႕။
အဲဒီ “တ႐ုတ္ ညေစ်းတန္းမွာ” တ႐ုတ္ အစားအေသာက္၊ တ႐ုတ္ႀကိဳက္ အသီးအႏွံ၊ တ႐ုတ္ႀကိဳက္ အသံုးအေဆာင္ ပစၥည္းေတြ ေရာင္းခ်တာ။ ။
The post ေစ်းခ်ိဳေတာ္ ညေစ်းတန္း appeared first on ဧရာ၀တီ.