ဟီလာရီ ကလင္တန္၏ စာအုပ္တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အေၾကာင္းလည္း ပါသည္ (ဓာတ္ပုံ – Reuter)
ဟီလာရီကလင္တန္ ရဲ႕ ေနာက္ဆံုးစာအုပ္ “ခက္ခဲေသာ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ား” (Hard Choices) စာအုပ္ဟာ ဟီလာရီ ကလင္တန္ ရဲ႕ ၂၀၁၆ သမၼတ အိပ္မက္ အတြက္ တမင္ရည္ရြယ္ၿပီး စနစ္တက် ျပဳစုထားတဲ့ စာအုပ္လို႔ သံုးသပ္ၾကတယ္။
ဟီလာရီ ကလင္တန္ဆိုတာ သမၼတေဟာင္း ကလင္တန္ရဲ႕ သစၥာရွိၿပီး သေဘာထားႀကီးတဲ့ ဇနီးသက္သက္ မဟုတ္၊ သမၼတ အိုဘားမားရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဆိုတာထက္ ပိုတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳလည္း မ်ား၊ အေျမာ္အျမင္လည္းႀကီးတဲ့ တိုင္းျပဳ ျပည္ျပဳႏိုင္ငံေရးသမား (Statemanlike) ဆိုတာကို စာအုပ္နဲ႔ သက္ေသခံထားတယ္။
အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးေဟာင္း ေဒါက္တာ ဟင္နရီကစ္ဆင္ဂ်ာရဲ႕ စာအုပ္ေတြေလာက္ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒ ဆိုင္ရာ သေဘာတရားေတြကို ဖြင့္ဟ မထားေပမယ့္ ေခတ္ၿပိဳင္ ေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕ကို ပံုေဖာ္တဲ့ ေနရာမွာေတာ့ ရသ ေျမာက္တာ ကစ္ဆင္ဂ်ာရဲ႕ စာအုပ္ေတြကို ျပန္ေျပာင္းအမွတ္ရစရာ ျဖစ္ၾကတယ္။
စိတ္ထဲရွိတဲ့အတိုင္း ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ေျပာတတ္တဲ့ ႏွစ္လိုဖြယ္ ျပင္သစ္သမၼတ နီကိုလတ္ဆာကိုဇီ အေၾကာင္း၊ ဥေရာပတိုက္ႀကီးကို ပခံုးေပၚထမ္းထားတဲ့ ေလးစားဖြယ္ ဂ်ာမန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ အန္ဂ်လာမာကဲလ္ အေၾကာင္း၊ ႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ စိတ္ထဲမွာ ရင္းႏွီးခဲ့ရတဲ့ ျမန္မာ့အတိုက္အခံ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေတြ႔ဆံုခန္းမ်ိဳးေတြ ပါဝင္ပါတယ္။
အထူးျခားဆံုး ကေတာ့ လက္ရွိ ႐ုရွားသမၼတ ဗလာဒီမာပူတင္ရဲ႕ ဇာတ္လမ္းျဖစ္မယ္ ထင္ပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ ေရွ႕တန္းစစ္ေျမျပင္ ကေန စိန္႔ပီတာစဘာ့ဂ္က အိမ္ဆီကို ခဏျပန္လာတဲ့ ပူတင္ရဲ႕အေဖက ဇနီးသည္ ေနတဲ့ တိုက္ခန္း အနားအေရာက္၊ လမ္းေဘး မွာ လူေသအေလာင္းေတြကို ေတြ႔ခဲ့ရတယ္။ လူေသအေလာင္းပံုေတြ ၾကားထဲမွာ ဖိနပ္တရံကို ေတြ႔ေတာ့ သူ႔ဇနီးဖိနပ္လို႔ မွတ္မိသြားတယ္။
ဒါနဲ႔ အေလာင္းကို ေစာင့္ေနတဲ့ အေစာင့္ကို အက်ိဳးအေၾကာင္းေျပာၿပီး ဇနီးသည္အေလာင္းကို တျခား အေလာင္းေတြထဲက ဆြဲထုတ္ တယ္။ ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႔ ေပြ႕ဖက္လိုက္ေတာ့မွ အသက္ေငြ႔ေငြ႔က်န္ ေနေသးတာကို သိလိုက္ရတယ္ တဲ့။ ဒီအျဖစ္အပ်က္ အၿပီး ေနာက္ထပ္ ရွစ္ႏွစ္ေလာက္ အၾကာမွာ သားငယ္ ပူတင္ကို ေမြးခဲ့တယ္ ေပါ့။
ဒီ ဘဝဇာတ္ေၾကာင္းကို ပူတင္ကိုယ္တိုင္က ဟီလာရီ ကလင္တန္ကို ေျပာျပခဲ့တာပါ။ ဟီလာရီ ကလင္တန္က တဆင့္ ျပန္ ေဖာက္ သည္ ခ်တဲ့ ပူတင့္ ဘဝဇာတ္လမ္းကို ဖတ္ရတဲ့အခါ ပူတင့္ စ႐ိုက္၊ စိတ္ထားကို နားလည္ဖို႔ မခဲယဥ္းေတာ့ ပါဘူး။ ဟီလာရီ ကိုယ္ တိုင္ ကလည္း ပူတင္ လက္ေအာက္က ႐ုရွားနဲ႔ ဆက္ဆံေရးကို သတိရွိဖို႔ ရာထူးကေန မထြက္ခင္မွာ သမၼတ အိုဘားမားကို အႀကံ ေပးခဲ့တယ္။
ဒီေန႔ ယူကရိန္း အေရးလိုမ်ိဳးမွာ လူမိုက္ဆန္တဲ့ ပူတင္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႔ႏိုင္တာကို ဟီလာရီက ႀကိဳတင္ခန္႔မွန္း ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
“ခက္ခဲေသာ ေန႔ရက္မ်ားက ေရွ႕မွာ ႀကိဳႏွင့္ ေနသည္။ ေမာ္စကိုႏွင့္ ဆက္ဆံေရးက ပိုေကာင္းဖို႔ထက္ ပိုဆိုးစရာ အေၾကာင္းရွိသည္။ ႐ုရွားက အေမရိကားကို လိုအပ္တာထက္ က်မတို႔ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ႐ုရွားကို ပိုၿပီးလိုအပ္ေနသည္ဟု ပူတင္က ထင္မွတ္ မွားေနသည္” လို႔ ေရးထားတယ္။
တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံတကာ ေရးရာေတြမွာ ဟီလာရီဟာ အိုဘားမားနဲ႔ တျခား လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ေတြထက္ အိမ္စာေၾကၿပီး အကဲျဖတ္ခ်က္ ေတြ ကလည္း ပိုၿပီး မွန္ကန္တာ ေတြ႔ရတယ္။
ဥပမာ အိုစမာ ဘင္လာဒင္ ရွိေနတဲ့ ၿခံဝင္းကို US Navy Seals တပ္ဖြဲ႔ေတြ ဝင္စီးသင့္တယ္လို႔ ဟီလာရီက အိုဘားမားကို အႀကံေပး တဲ့ အခ်ိန္မွာ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီး ေရာဘတ္ဂိတ္လို ပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးက စြန္႔စားလြန္းတယ္လို႔ ထင္ၿပီး ခ်ီတံုခ်တံု ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။
အီဂ်စ္အေရးမွာ အိုဘားမားက မူဘာရက္ေခတ္ကို ျမန္ျမန္ အဆံုးသတ္ သြားေစခ်င္ေပမယ့္ ဟီလာရီ ကလင္တန္က အစီအစဥ္ တက် အေျပာင္းအလဲကို အႀကံေပးခဲ့တယ္။ “အီဂ်စ္ျပည္သူ၊ ေဒသတြင္းႏွင့္ က်မတို႔ အတြက္ အလြန္ခက္ခဲေသာ အေနအထားျဖစ္ သည္”ဆိုတဲ့အတိုင္းပဲ ေနာက္ပိုင္း အီဂ်စ္မွာ ႀကံဳရတဲ့ ဝ႐ုန္းသုန္းကား အေျခအေနေတြကို ျမင္ရတဲ့အခါ ဟီလာရီက အီဂ်စ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အေျခအေနမွန္ကို နားလည္ခဲ့တယ္လို႔ ဆိုရမွာပါ။
ဆီးရီးယား အေရးမွာလည္း ကိုဖီအာနန္က ၾကားဝင္ေစ့စပ္ေပးတဲ့ ဂ်နီဗာ ေဆြးေႏြးပြဲ ပ်က္သြားတဲ့အခ်ိန္ (၂၀၁၂ အလယ္) ကတည္း က အလယ္အလတ္ သေဘာထားရွိတဲ့ ဆီးရီးယား အတိုက္အခံေတြကို လက္နက္ေထာက္ပံ့ဖို႔ လိုတယ္ ဆိုတာကို နား လည္ ခဲ့တယ္။ ဆီးရီးယားအေရးကို တသီးတသန္႔ ျပႆနာအေနနဲ႔ ဘယ္တုန္းကမွ မတြက္ခဲ့ဘူး လို႔ ဟီလာရီက ဆိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ အီရတ္နဲ႔ ဆီးရီးယားၾကားက နယ္စပ္မ်ဥ္းကို ဖ်က္ပစ္ၿပီး အစၥလမ္မစ္ႏိုင္ငံ ထူေထာင္လိုတဲ့ ISIS ျပႆနာေပၚၿပီး အီရတ္ၿမိဳ႕ေတြကို သိမ္းတဲ့ အထိ ျဖစ္မယ္လို႔ မထင္ခဲ့တာကိုလည္း ေနာက္ပိုင္းမွာ ဝန္ခံထားပါတယ္။
၂၀၁၃ ႏိုဝင္ဘာမွာ အီရန္နဲ႔ ႏ်ဴကလီးယားကိစၥ ယာယီသေဘာတူညီခ်က္ ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ဟီလာရီ ကလင္တန္ ရာထူးကေန အနား ယူသြားၿပီ ဆိုေပမယ့္ သူ႔ကို အမွတ္ မေပးလို႔ မရပါဘူး။ အီရန္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ဟီလာရီ ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြက ဟင္နရီ ကစ္ဆင္ဂ်ာရဲ႕ က်ိတ္ဝိုင္းေတြကို ျပန္အမွတ္ရ စရာပါ။ အီရန္ကို ခ်ဥ္းကပ္ဖို႔ အိုမန္က တဆင့္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရပံုကို စာအုပ္ထဲမွာ ေရး သား ထားပါတယ္။
၂၀၁၁ ဇန္နဝါရီလမွာ အိုမန္ေစာ္ဘြားက အီရန္ကိစၥ အကူအညီ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ ေဆြးေႏြးႏိုင္ေအာင္ စီစဥ္ ေပးႏိုင္ ပါတယ္လို႔ ေျပာရာကေန စတင္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၂ ဇူလိုင္မွာ အိုမန္ကို အတြင္းလူ Jake Sullivan ကို လႊတ္ၿပီး အီရန္ ေရွ႕ေျပးကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႔နဲ႔ လွ်ိဳ႕ဝွက္ေဆြးေႏြးခိုင္း၊ ၿပီးေတာ့မွ အိုမန္ကို ေနာက္တေခါက္သြားၿပီး အေျခအေနကို စနည္းနာ၊ ေနာက္ဆံုးမွာ လက္ေထာက္ျဖစ္တဲ့ Bill Burns ကို ေစလႊတ္ၿပီး တကယ့္ အေပးအယူ ကိစၥ ညႇိႏိႈင္းတဲ့ ေဆြးေႏြးပြဲ စတင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ကားလိပ္ေနာက္ကြယ္က သံခင္းတမန္ခင္း ႀကိဳးပမ္းခ်က္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။
ဟီလာရီ ကလင္တန္နဲ႔ ခြဲျခား မရတဲ့ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒက အာရွမ႑ိဳင္ျပဳ မူဝါဒ (Pivot to Asia) ျဖစ္ပါတယ္။ ၂၀ဝ၉ ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလမွာ အာရွကို ပထမဆံုး ခရီးထြက္ၿပီး မူဝါဒကို စတင္အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့တယ္။ အခုအခ်ိန္ အထိ ေနာက္ပိုင္းႏွစ္ေတြမွာ အိုဘားမား အစိုးရက အားစိုက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ခဲ့တဲ့ မူဝါဒ ျဖစ္လာတယ္။
ဒီေပၚလစီ ေနာက္ခံမွာ အေမရိကန္က ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ အဆက္ျဖတ္ထားတဲ့ ျမန္မာ အစိုးရကို ျပန္လည္ အသိအမွတ္ျပဳ ဆက္ဆံဖို႔ ပထမဆံုး ေျခဦးျပန္လွည့္လာတဲ့ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးကလည္း ဟီလာရီ ကလင္တန္ ပါပဲ။ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆိုင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီးကို ျပန္ခန္႔၊ ေနာက္ေတာ့ အိုဘားမားကိုယ္တိုင္ ျမန္မာျပည္ကို ေရာက္လာ၊ ေနာက္ထပ္လည္း လာဖို႔ ရွိေနပါေသးတယ္။
ဒီ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ဟာ ဟီလာရီကလင္တန္ လက္ထက္မွာ စတင္က်င့္သံုးတဲ့ မူဝါဒနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ Smart Power ပါ။ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး အျဖစ္ ရာထူးလက္ခံတဲ့ ေန႔မွာပဲ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒမွာ ပါဝါအေပ်ာ့နဲ႔႔ ပါဝါအမာကို လိမၼာစြာ ေရာေႏွာ က်င့္သံုးမယ္ လို႔ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
ဟီလာရီ ကလင္တန္၏ Hard Choices စာအုပ္
ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒမွာ က်င့္ဝတ္ (Principles) နဲ႔ လက္ေတြ႔ဝါဒ (Pragmatism) ကို ေပါင္းစပ္ရမယ္ လို႔ အတိအလင္းပဲ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ “ခက္ခဲေသာ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ား” စာအုပ္မွာလည္း ဒီအေၾကာင္းကို အက်ယ္တဝင့္ ေရးထားပါတယ္။
“က်မတို႔ တိုင္းျပည္၏ ခိုင္မာေသာ အင္အားႏွင့္ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား အေပၚ ယံုၾကည္စြာျဖင့္ တာဝန္မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ သြားပါမည္။ က်မတို႔ နားလည္ ႏိုင္စြမ္း၊ ထိန္းခ်ဳပ္ ႏိုင္စြမ္း၏ ဟိုမွာဘက္မွာ ဘယ္၍ဘယ္မွ် ရွိေနေသး သနည္းဟု ဆင္ျခင္ၿပီး သကာလ ႏွိမ့္ခ်မႈလည္း ထားပါသည္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး မူဝါဒကို က်မ အေခၚ Smart Power ျဖင့္ ပံုေဖာ္ခဲ့ ပါသည္။
၂၁ ရာစုတြင္ ေအာင္ျမင္မႈ အတြက္ ႏိုင္ငံေရး မူဝါဒ၊ သံခင္းတမန္ခင္း၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အကူအညီ၊ စစ္အင္အားစေသာ သမား႐ိုးက် နည္း လမ္းမ်ားကို ေပါင္းစပ္ရန္ လိုအပ္သည္။ တၿပိဳင္တည္းတြင္ ပုဂၢလိကက႑မွ စြမ္းအားႏွင့္ စိတ္ကူးစိတ္သန္းမ်ား ကိုလည္း ေပါင္းစပ္ ရပါမည္။ ႏိုင္ငံသားမ်ားကို စြမ္းရည္ျမႇင့္တင္ေပးျခင္း၊ တက္ၾကြလႈပ္ရွားသူမ်ား၊ ဦးေဆာင္ စည္း႐ံုးျပသူမ်ား၊ ျပႆနာကို အေျဖရွာသူမ်ားဟု ေခၚရမည့္ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို စြမ္းရည္ ျမႇင့္တင္ေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။
သို႔မွသာ သူတို႔ ျပႆနာမ်ားကို သူတို႔ဘာသာ ေျဖရွင္းၿပီး သူတို႔ အနာဂတ္ကို သူတို႔ဘာသာ ပံုေဖာ္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ က်မတို႔ အေနျဖင့္ အေမရိကန္ ပါဝါကို အသံုး ျပဳသည္ ဆိုရာဝယ္ မဟာမိတ္ မ်ားႏိုင္သမွ် မ်ားမ်ားတည္ေဆာက္ၿပီး ရန္သူကို နည္းႏိုင္သမွ်နည္းေအာင္ ေလွ်ာ့ခ်ရမည္” စသျဖင့္ ေရးထားပါတယ္။
၂၀ဝ၇ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ိဳးဇက္ႏိုင္းနဲ႔ သမၼတဘုရွ္ လက္ထက္ ဒုႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီးေဟာင္း ရစ္ခ်တ္ အာမီ တိတ္ဂ်္တို႔ ဦးေဆာင္ ေရးသား ခဲ့တဲ့ CSIS အစီရင္ခံစာကို ျပန္ေျပာင္းအမွတ္ရစရာပါ။ အီရတ္စစ္ပြဲအလြန္ က်ဆင္းသြားတဲ့ အေမရိကန္ ပံုရိပ္ကို ျပန္လည္ တည္ ေဆာက္ ဖို႔ ဆိုရင္ ေနာက္တက္လာမယ့္ အစိုးရလက္ထက္မွာ Smart Power မဟာဗ်ဴဟာကို က်င့္သံုးဖို႔ အႀကံျပဳထားပါတယ္။
အဓိကအားျဖင့္ က႑ႀကီး ငါးရပ္ကို အဆိုျပဳထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ၂၁ ရာစု စိန္ေခၚမႈမ်ားကို လက္တြဲရင္ဆိုင္မယ့္ မဟာမိတ္ေတြ အဖြဲ႔အစည္းေတြ တည္ေဆာက္ေရး၊ ကမၻာလံုး အတိုင္းအတာနဲ႔ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရး အကူအညီကို ျမႇင့္တင္ေရး၊ ျပည္သူအခ်င္းခ်င္း အထူးသျဖင့္ လူငယ္ေတြၾကားက ဆက္ဆံေရး တိုးျမႇင့္ေရး၊ လြတ္လပ္ေသာ ကုန္သြယ္ေရးကို ျမႇင့္တင္ၿပီး အထူးသျဖင့္ ေနာက္က်က်န္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ စီးပြားေရး ပိုမိုေပါင္းစည္းေရး၊ စြမ္းအင္၊ လံုၿခံဳေရးနဲ႔ ကမၻာ့ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈကို ရင္ဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ အေမရိကန္က နည္းပညာနဲ႔ တီထြင္မႈအရာမွာ ဦးေဆာင္မႈ ေပးေရး ဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြ ပါဝင္ပါတယ္။
ရန္သူနည္းေအာင္ လုပ္တဲ့ အယူအဆအေပၚမွာ ဟီလာရီက အခိုင္အမာ ယံုၾကည္ပံု ရပါတယ္။ “ခက္ခဲေသာ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ား” (Hard Choices) စာအုပ္ထဲမွာ မိတ္ေဆြေတြကို အေရာင္တင္ထားၿပီး ရန္သူနည္းေအာင္ ဂ႐ုတစိုက္ ေရးသားထားတယ္ လို႔ စာအုပ္ ေဝဖန္ ေရး သမားေတြက ဆိုၾကတယ္။
မၾကာခင္က ထြက္ထားတဲ့ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးေဟာင္း ေရာဘတ္ဂိတ္ရဲ႕ “တာဝန္” (Duty) စာအုပ္ေလာက္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း မရွိဘူးလို႔ ဆိုၾကတယ္။ ေရာဘတ္ဂိတ္ကေတာ့ အေကာင္းတကာ့ အေကာင္းဆံုး ကိုယ္တိုင္ေရး အတၳဳပၸတၱိေတြ ထံုးစံအတိုင္းပဲ မကြယ္ မဝွက္၊ ျဖစ္ခ်င္ရာျဖစ္၊ အျဖစ္အတိုင္း အရွိအတိုင္း ဇက္ကုန္လႊတ္ ဇာတ္စံုဖြင့္ ခဲ့တယ္။ ဒါကလည္း ေရာဘတ္ဂိတ္ အေနနဲ႔ ေနာက္ ထပ္ ဘယ္လိုရာထူးကိုမွ မေမွ်ာ္မွန္းေတာ့တာက ဟီလာရီ ကလင္တန္နဲ႔ ကြာျခားပါတယ္။
၂၀၁၆ အေမရိကန္ သမၼတေလာင္းအေနနဲ႔ ဝင္ၿပိဳင္ဖို႔ ကိစၥကို မဆံုးျဖတ္ရေသးဘူးလို႔ စာအုပ္ထဲမွာ ဆိုထားေပမယ့္ အေလးအနက္ စဥ္းစားေနတာက ေသခ်ာပါတယ္။
ဒီမိုကရက္ ပါတီတြင္း သမၼတေလာင္းၿပိဳင္ပြဲမွာ အိုဘားမားကို အႀကိတ္အနယ္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ၿပိဳင္ဘက္ လက္ေအာက္မွာ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး တာဝန္သင့္မသင့္ ခက္ခက္ခဲခဲ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ရတယ္ လို႔ ဆိုတယ္။ အခုတခါလည္း လြန္ခဲ့တဲ့ရွစ္ႏွစ္က ႐ံႈးထားၿပီး ေနာက္တႀကိမ္ သမၼတေလာင္းအျဖစ္ အေရြးခံမလားဆိုတာက ပိုၿပီး ခက္ခဲတဲ့ ေရြးခ်ယ္မႈ တခု ျဖစ္မွာ ေသခ်ာပါတယ္။
တကယ္လို႔ ေရြးေကာက္ပြဲ ဝင္ၿပိဳင္ျဖစ္ၿပီး အႏိုင္ရလို႔ သမၼတျဖစ္လာရင္ ဟီလာရီ ကလင္တန္ဟာ အေမရိကန္သမိုင္းမွာ ပထမဆံုး အမ်ိဳးသမီး သမၼတ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ ဒါတင္မက အေမရိကန္ သမိုင္းမွာ ႏိုင္ငံျခားေရး ဝန္ႀကီး ဘဝကေန သမၼတျဖစ္တဲ့ အစဥ္ အလာက မရွိသေလာက္ပါပဲ။ ၁၈၅၇ ခုႏွစ္မွာ သမၼတ ဂ်ိမ္းစ္ဘူခါနင္ ေနာက္ဆံုး ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ရာထူးကေန အနားမယူခင္ ေနာက္ဆံုး စစ္တမ္းအရ ဟီလာရီက အိုဘားမားထက္ ေတာင္ လူႀကိဳက္မ်ားပါတယ္။ ၂၀၁၆ မွာ သမၼတ ျဖစ္လာရင္ ဟီလာရီ အသက္က ၆၉ ႏွစ္ ရွိမွာမို႔ သူ႔က်န္းမာေရး အေျခအေနက ဘယ္လိုရွိမလဲ လို႔ ေမးခြန္းထုတ္ခ်င္သူေတြ ရွိပါတယ္။
စာအုပ္ထဲမွာေတာ့ က်န္းမာေရးကိစၥကို ခ်န္ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဘဝမွာေတာ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၁၂ ႏိုင္ငံ၊ မိုင္ေပါင္း တသန္း နီးပါးကို ခရီးထြက္ခဲ့ ပါတယ္။ ေထာက္ခံသူေတြ အတြက္ေတာ့ Hard Choices ကို ဖတ္ၿပီးတဲ့အခါ ဟီလာရီ ကလင္တန္ ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီးႀကီးဟာ ကမၻာမွာ အေရးအပါဆံုး ရာထူးေနရာ အတြက္ အေတြ႔အႀကံဳ အေျမာ္အျမင္ ရွိ႐ံုမက အေသအခ်ာ ျပင္ ဆင္ၿပီး အဆင္သင့္ ရွိေနပါလား ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္နဲ႔ ေလးစားၾကည္ညိဳ စိတ္ တိုးလာေစမွာ ေသခ်ာပါတယ္။ ။
The post ဟီလာရီ ကလင္တန္ႏွင့္ ခက္ခဲေသာ ေရြးခ်ယ္မႈမ်ား appeared first on ဧရာ၀တီ.