လူသိပ်မသိရာက အဓိက လေကြောင်းလိုင်းဖြစ်လာတဲ့ Lion Air

အောက်တိုဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် Lion Air လေကြောင်းမှ ခရီးစဉ်အမှတ် ၆၁၀ ပင်လယ်တွင်းသို့ ပျက်ကျသွားခဲ့သည့် အချိန်တွင် ဒေါ်လာဘီလီယံများစွာတန်သော လေယာဉ် အော်ဒါမှာယူမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သော်လည်း အရှေ့တောင်အာရှနှင့် လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်း အသိုင်းအဝိုင်းအပြင်ဘက်တွင် လူသိနည်းသည့် တန်ဖိုးနည်း လေကြောင်းလိုင်းတခု ဖြစ်သည့် Lion Air အပေါ် နိုင်ငံတကာက အာရုံစိုက်မိလာခဲ့သည်။

နှစ် ၂၀ မရှိသည့် အချိန်အတွင်းတွင် Lion Air က အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ထိပ်တန်းလေကြောင်း ကုမ္ပဏီ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံးအနေဖြင့် ပြည်တွင်း လေကြောင်း ခရီးစဉ်များ၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကို ရရှိခဲ့သည်ဟု CAPA Center for Aviation ၏ အဆိုအရ သိရသည်။ လေယာဉ် အစီးရေအရ ကြည့်မည်ဆိုလျှင် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အကြီး ဆုံး လေကြောင်းကုမ္ပဏီအုပ်စုလည်း ဖြစ်လာသည်။ သြဂုတ်လ ၁ ရက်နေ့ အထိ ပြေးဆွဲနေသည့် လေယာဉ် ၃၀၂ စီးရှိရာ ဒုတိယနေရာတွင် ရှိနေသည့် Air Asia ထက် အစီး ၁၀၀ နီးပါး ပိုများနေ ကြောင်း CAPA က ဆိုသည်။

Lion Air က လေယာဉ်ဝယ်ယူမှုများသည့် ကုမ္ပဏီလည်း ဖြစ်သည်။ ယခုနှစ် စက်တင်ဘာလအထိ Lion Air က အာရှ-ပစိ ဖိတ်မှ လေကြောင်းလိုင်းများထဲတွင် လေယာဉ်မှာယူမှု ဒုတိယ အများဆုံးဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၄ ဘီလီယံ တန် သည့် လေယာဉ် ၃၆၉ စီး ပို့ပေးခြင်းကို စောင့်ဆိုင်းနေကြောင်း Airfinance ဂျာနယ်မှ လေ့လာဆန်းစစ်သူ တဦးက ပြော သည်။

လူ ၁၈၉ ယောက် သေဆုံးခဲ့ရသည့် လေယာဉ်ပျက်ကျရခြင်းအကြောင်းရင်းကို အင်ဒိုနီးရှား အာဏာပိုင်များက စုံစမ်းစစ် ဆေးမှုများ ဆက်လက် ပြုလုပ်နေသည့် ယခုအချိန်တွင် လေ့လာစောင့်ကြည့်သူများက လျှို့ဝှက်သော ပုဂ္ဂလိကပိုင် လေကြောင်းလိုင်းတခု၏ ပုံရိပ်ကို အများပြည်သူသိသည့် ရှားရှားပါးပါးသတင်း အချက်အလက်များမှတဆင့် ဆက်စပ် ကြည့်ရန် ဖြစ်လာခဲ့သည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ တန်ဖိုးနည်း လေကြောင်းလိုင်းများဖြစ်သည့် Lion Air နှင့် Wings Air ၊ ဝန်ဆောင်မှုအပြည့်ပေးသည့် လေကြောင်းလိုင်းဖြစ်သော Batik Air တို့ပါဝင်သလို မလေးရှားနိုင်ငံမှ တန်ဖိုးနည်းလေကြောင်းလိုင်း ဖြစ်သည့် Malindo Air နှင့် ထိုင်းနိုင်ငံမှ Thai Lion Air တို့လည်းပါဝင်သည့် ကုမ္ပဏီအုပ်စု၏ အသေးစိတ်အချက်များက မှတ်တမ်းမှတ်ရာ အပြည့်စုံဆုံးဖြစ်သည်။

Lion Air ကို ၁၉၉၉ ခုနှစ်တွင် Rusdi နှင့် Kusnan Kirana ညီအစ်ကို ၂ ယောက်က ထူထောင်ခဲ့သည်။ သမ္မတ ဆူဟာတို အစိုးရ ပြုတ်ကျသွားခဲ့ပြီး များမကြာမီတွင် ဖြစ်သည်။ ဆူဟာတို အစိုးရ ပြုတ်ကျသွားခြင်းက လေကြောင်းလုပ်ငန်းကို အစိုးရက လက်ဝါးကြီးအုပ်ထားခြင်းကို အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။ နောက်တနှစ် အကြာတွင် သူတို့လေကြောင်းလိုင်းက ပျံသန်းမှုများ စတင်ခဲ့သည်။

သူတို့ ညီအစ်ကိုက အလယ်အလတ်တန်းစား နောက်ခံမှ လာသူများဖြစ်ကြသည်။ Kusnan နှင့် ပတ်သက်၍ အနည်းငယ် မျှသာ သိကြသော်လည်း ယခုအခါ အသက် ၅၅ နှစ် ရှိပြီဖြစ်သော Rusdi က တက္ကသိုလ်ကျောင်းသား ဘဝတွင် ဂျကာတာ မှ Soekarno-Hatta လေဆိပ်တွင် လက်မှတ်ရောင်းသမားအဖြစ် အချိန်ပိုင်း အလုပ်လုပ်ခဲ့ဖူးသည်။ Lion Air ကို မတည် ထောင်မီ သူတို့ ညီအစ်ကိုက Lion Tours အမည်ရှိ ခရီးသွားအေဂျင်စီတခုကို ပိုင်ဆိုင်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။

အင်ဒိုနီးရှားနှင့် အခြားသော အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများ ပိုမိုချမ်းသာကြွယ်ဝလာကြပြီး လေယာဉ်ဖြင့် ခရီးသွားလာခြင်း စတင်၍ ပိုများလာသည့် အချိန်တွင် “We Make People Fly” ဆိုသည့် ဆောင်ပုဒ်အောက်တွင် Lion အုပ်စု၏ စီးပွားရေးက အရှိန်ရလာခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် Boeing ကုမ္ပဏီ ယခင်က မရဖူးသည့် အများဆုံးအနေဖြင့် လေယာဉ် ၂၃၀ အတွက် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၂၁.၇ ဘီလီယံ တန် အော်ဒါရရှိခဲ့သည့် အချိန်တွင် Lion အုပ်စုက ကမ္ဘာ့သတင်းခေါင်းစဉ်များပေါ် ရောက်ရှိခဲ့သည်။

လက်မှတ်ရေးထိုးပွဲ အခန်းအနားသို့ တက်ရောက်ရန် ထိုစဉ်က အမေရိကန်သမ္မတ Barack Obama ဘာလီသို့ လာ ရောက်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် Lion က ဥရောပမှ Airbus ကုမ္ပဏီထံမှ A320 အမျိုးအစား လေယာဉ် ၂၃၄ စီးဝယ်ယူ ရန် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၄ ဘီလီယံတန် သဘောတူညီချက်တခု ပြုလုပ်ခဲ့ပြန်သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်ကို ပါရီ ရှိ Elysee နန်းတော်၌ လက်မှတ်ထိုးသည့်အခါတွင် ထိုစဉ်က ပြင်သစ်သမ္မတ Francois Hollande က အသိသက်သေပြု တက်ရောက်ခဲ့သည်။

Lion အုပ်စုက လေယာဉ်အရေအတွက်နှင့် စီးပွားရေးကို လျှင်မြန်စွာ တိုးချဲ့သလို Rusdi က နိုင်ငံရေးသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ အာဏာရ ညွှန့်ပေါင်း အဖွဲ့ဝင်တခု ဖြစ်သည့် National Awakening ပါတီ၏ ဒုတိယ ဥက္ကဌ အဖြစ် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် ခန့် အပ်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ထို့နောက် သမ္မတ Joko Widodo ၏ အကြံပေးတဦး ဖြစ်လာသည်။ ယခုနှစ် အစောပိုင်းတွင် မလေးရှားနိုင်ငံ ဆိုင်ရာ အင်ဒိုနီးရှား သံအမတ်ကြီး တာဝန်ကို ထမ်းဆောင်ရန် အတွက် ထိုရာထူးကို သူက စွန့်လွှတ်ခဲ့သည်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ Commission for the Supervisory of Business Competition မှ ရရှိသည့် ၂၀၁၀ ခုနှစ် က စာရွက် စာတမ်းများအရ Rusdi က Lion Air အော်ပရေတာဖြစ်သော PT Lion Mentari Airlines ၏ အစုရှယ်ယာ ၄၅ ရာခိုင်နှုန်း ကို ပိုင်ဆိုင်ထားပြီး ကျန် ၅၅ ရာခိုင်နှုန်းကို Kusnan က ပိုင်ဆိုင်သည်။ ပိုင်ဆိုင်မှု အချိုးအစားက ယခုအချိန်အထိ ထို အတိုင်းရှိနေသည် ဟု ယူဆရပါသည်။ Rusdi နှင့် Kusnan တို့က Wings Air ၏ အော်ပရေတာ ဖြစ်သော Wings Abadi Airlines ၏ အစုရှယ်ယာ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းစီ ပိုင်ဆိုင်ထားကြသည်။

သူတို့ ညီအစ်ကို ၂ ဦးကို Forbes မဂ္ဂဇင်းက စုစုပေါင်း အသားတင် ချမ်းသာကြွယ်ဝမှု အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၉၇၀ ဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ အချမ်းသာဆုံး လူ ၅၀ တွင် အမှတ်စဉ် ၃၃ အဖြစ် ပြီးခဲ့သည့် နှစ်က သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း Forbes မဂ္ဂဇင်း၏ နောက်ဆုံး ခန့်မှန်းချက်တွင် သူတို့၏ ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုက ဒေါ်လာ သန်း၅၂၀ သို့ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ ထိုသို့ ကျဆင်းရခြင်းမှာ အင်ဒိုနီးရှားငွေ ရူပီးယားတန်ဖိုးကျဆင်းခြင်းကြောင့်လည်း တစိတ်တပိုင်း ပါဝင်သည်။

လေယာဉ်ခ ဈေးသက်သာခြင်းက Lion အုပ်စုကို လေကြောင်းလုပ်ငန်း ရှေ့ဆောင်သူ အဖြစ်သို့ ရောက်ရှိစေခဲ့သည်။ မကြာခဏဆိုသလို လျှော့ဈေးများပေးခြင်းနှင့် ဒေသတွင်းမှ တန်ဘိုးနည်းလေကြောင်းလိုင်း အများအပြားနှင့် ယှဉ်လျှင် ဈေးနှုန်းအရ အားသာချက်ဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ခြင်းများအားဖြင့် ဝင်ငွေနည်းသော၊ ဝင်ငွေ အလယ်အလတ်ရှိသော အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံသားများအတွက် အဆင်အပြေဆုံး လေကြောင်းလိုင်းတခု ဖြစ်လာသည်။

သို့သော်လည်း လေယာဉ် အရေအတွက်ကိုရော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းကိုပါ အလျှင်အမြန်တိုးချဲ့ခြင်းက ပေးဆပ်ရမည့် တန်ဖိုးတခု ရှိနေနိုင်ပါသည်။ ပြည်တွင်း မီဒီယာမှ သတင်းများအရ ၂၀၁၆ နှင့် ၂၀၁၇ တို့တွင် Lion အုပ်စု ငွေကြေးများ ဆုံး ရှုံးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။

“သမိုင်းကြောင်းအရ ပြောရမယ်ဆိုရင် လေကြောင်းလိုင်းတခုက အလျှင်အမြန် တိုးချဲ့တဲ့အချိန်မှာ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကိစ္စ က အန္တရာယ်အရှိဆုံး ဖြစ်လာပါတယ်” ဟု ဂျပန်နိုင်ငံ J.F. Oberlin တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခနှင့် လေကြောင်းလုပ်ငန်း ကျွမ်းကျင်သူ တဦးဖြစ်သော Ryu Tanji က ပြောသည်။ “သင့်တော်တဲ့ ကော်ပိုရိတ် ဖွဲ့စည်းပုံနဲ့ စနစ်တခုကို ထိန်းသိမ်း ထားဖို့ အလွန်ကို ခက်ခဲလာပါတယ်။ အဲဒါက ဘေးကင်းလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကျဆင်းမှုကို ဦးတည်သွားစေပါတယ်။”

အောက်တိုဘာ ၂၉ ရက်နေ့ လေယာဉ်ပျက်ကျခြင်းက ၂၀၀၄ ခုနှစ်က အလယ်ဂျာဗားပြည်နယ်၏ မြို့တော် Solo တွင် ကွင်းဆင်းချိန်၌ အမှားအယွင်းရှိခဲ့သည့်အတွက် လူ ၂၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် Lion Air အတွက် ပထမဆုံး လူအသေအပျောက်ရှိခဲ့သည့် အဖြစ်အပျက်ဖြစ်ပါသည်။ သို့သော်လည်း Lion Air က ဘေးကင်းလုံခြုံမှုနှင့် ပတ်သက်၍ အနာအဆာများသော မှတ်တမ်းတခု ရှိနေခဲ့သည်။ ပြေးလမ်းကို ကျော်လွန်သွားခြင်း အပါအဝင် အသေးစား မတော်တဆ မှုများ အများအပြား ရှိခဲ့သည်။ လူသိအများဆုံး ဖြစ်ရပ်မှာ ၂၀၁၃ ခုနှစ်က ခရီးသည် ၁၀၈ ဦးကို သယ်ဆောင်လာသော Lion Air လေယာဉ်တစီးသည် ဘာလီကျွန်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ လေဆိပ်သို့ ဆင်းသက်စဉ် ပြေးလမ်းအပြင်ဘက် ရေပြင်ထဲသို့ ထိုးကျခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း လူတဦးတယောက်မျှ မသေဆုံးခဲ့ပါ။

Lion Air က နောက်ထပ် မတော်တဆမှုတခု နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ပြန်သည်။ Bengkulu ပြည်နယ် Fatmawati Soekarno လေဆိပ်မှနေ၍ ဂျကာတာသို့ ထွက်ခွာမည့် လေယာဉ်တစီးသည် ပျံတက်ရန် ပြင်ဆင်နေစဉ် အတောင်ပံ တဖက်က တိုင်တတိုင်ကို ဝင်တိုက်မိခဲ့ပြီးနောက် ခရီးစဉ်ကို ပယ်ဖျက်လိုက်ရသည်။ Lion Air တွင် အလုပ် လုပ်သည့် လေယာဉ်မှူးများကို မက်သဖက်တမင်းများနှင့်အတူ တွေ့ရှိရသည့် အကြိမ်ကလည်း အများအပြား ရှိခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ခရီးစဉ် နှောင့်နှေး ကြန့်ကြာမှုများက နာတာရှည်ရောဂါလို ဖြစ်နေသောကြောင့်လည်း နာမည်ပျက်သည့် လေကြောင်းလိုင်းတခု ဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့သည့် နှစ် အနည်းငယ်အတွင်းတွင် Lion Air က နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းများ၏ စစ်ဆေးမှုရလဒ်များ မှတဆင့် အကဲ ဖြတ်သည့် ဘေးကင်းလုံခြုံမှုဆိုင်ရာ စံနှုန်းများ တိုးတက်ရေး ဆောင်ရွက်ခဲ့သည့် အသွင်ရှိပါသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ဥရောပ လေကြောင်းအာဏာပိုင်များက Lion Air ကို ၉ နှစ်ကြာ ပျံသန်းခွင့် ပိတ်ပင်ထားခြင်းကို ပယ်ဖျက်ပေးခဲ့သည်။ Lion Air က၂၀၁၇ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် လေကြောင်းလိုင်း လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်မှု ဘေးကင်းလုံခြုံရေး အတွက် ကမ္ဘာ့အဆင့် စံနှုန်းဖြစ်သော IOSA သို့မဟုတ် Operational Safety Audit စစ်ဆေးမှုကို ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ယခုနှစ် အတွက် အသစ်ပြန်လည် စစ်ဆေးမှုလည်း ပြီးမြောက်ခဲ့သည်ဟု စစ်ဆေးရေး အစီအစဉ်တွင် ပါဝင်သည့် အဖွဲ့အစည်းတခု ဖြစ်သည့် International Air Transport Association ၏ အဆိုအရ သိရသည်။

ခရီးစဉ် ၆၁၀ ပျက်ကျရခြင်းသည် Lion Air ၏ အမှားအယွင်းကြောင့်လားဆိုသည်မှာ မသဲကွဲသေးပါ။ သို့သော်လည်း ဘဏ္ဍာရေး အခြေအနေအပါအဝင် ၎င်း၏ စွမ်းဆောင်ရည်နှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းအချက်အလက် မရနိုင်သလောက် နီးပါး ရှိနေခြင်းနှင့် အတူ Lion အုပ်စုတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုက အမြဲတမ်း အားနည်းနေခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ အစုရှယ်ယာများကို အများပြည်သူသို့ ထုတ်ရောင်းမည်ဟု ကြိုတင်ခန့်မှန်းမှုများ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်အတွင်းတွင် တကြိမ်မက ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့သည်။

“ကျနော် စုစည်းရသလောက်အရဆိုရင် Lion Air က အငှားချတဲ့ အပေါ်မှာ အရမ်းကို မှီခိုလွန်းတယ်” ဟု Airfinance ဂျာနယ်မှ အာရှ ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ အယ်ဒီတာ Michael Allen ကပြောသည်။ “သူတို့ရဲ့ အငှားသဘောတူညီချက်အများ အပြားကို စင်ကာပူမှာ အခြေစိုက်တဲ့ Transportation Partners ဆိုတဲ့ ကုမ္ပဏီကနေ တဆင့် ပြုလုပ်ပါတယ်။”

အငှားချသည့် ကုမ္ပဏီ(Transportation Partners) ကို Rusdi က ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ Lion အုပ်စုက ရောင်းချပြီးမှ ပြန်လည်ငှားရမ်းသည့် သဘောတူညီချက်များကို သဘောကျသည့် အသွင်ရှိသည်။ Lion က လေယာဉ်ကို အငှားကုမ္ပဏီသို့ ရောင်းချသည်။ ထို့နောက်တွင်မှ သူတို့၏ ထိုလေယာဉ်ကို ပြန်လည် ငှားရမ်းခြင်း ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ စာရင်းများထဲတွင် လေယာဉ်များရှိ မနေပါ။

အငှား ကုမ္ပဏီက စုစုပေါင်း ဒေါ်လာ ၄၀ ဘီလီယံ တန်ကြေးရှိသည့် ဘိုးအင်း ၇၃၇ ခရီးသည်တင်လေယာဉ် ၂၀၁ စီးနှင့် Airbus A320neo အမျိုးအစား ဂျက်လေယာဉ် ၁၇၄ စီးကို စောင့်မျှော်နေသည်ဟု ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် South China Morning Post သတင်းစာက ရေးသားခဲ့သည်။

“Transportation Partners ကို အသုံးပြုခြင်းကြောင့် Lion က ရတဲ့ အားသာချက်တခုကတော့ တကယ်လို့ အငှားကို စင်ကာပူကနေလုပ်မယ် ဆိုရင် Lion အနေနဲ့ စင်ကာပူရဲ့ လေယာဉ်ငှားရမ်းရေး အစီအစဉ်အရ အခွန် အထူးနှုန်းတခု ရနိုင်ခြင်း ဖြစ်ပါတယ်” ဟု Michael Allen ကပြောသည်။

ထိုအစီအစဉ်အရ လေယာဉ် သို့မဟုတ် လေယာဉ်အင်ဂျင် ငှားရမ်းခြင်းနှင့် အထောက်အကူ ဖြစ်စေသော လုပ်ငန်းများမှ ရရှိသည့် ဝင်ငွေ အပေါ်တွင် အခွန် ၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ပေးဆောင်ရန် ခွင့်ပြုထားသည်ဟု စင်ကာပူ နိုင်ငံမှ Economic Development Board ၏ အဆိုအရ သိရသည်။

“Transportation Partners က Lion မှာယူထားတဲ့ လေယာဉ်အချို့ကို Lion နဲ့ မသက်ဆိုင်တဲ့ တခြားလေကြောင်း လိုင်းတွေကိုလည်း ငှားရမ်းထားပါတယ်။ အဲဒါက Lion အတွက် လေယာဉ်အုပ်ထဲကို ဝင်လာနေတဲ့ များပြားတဲ့ ပမာဏကို စီမံခန့်ခွဲဖို့ အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါတယ်” ဟု Michael Allen ကပြောသည်။

Lion က GE Capital Aviation Services နှင့် ၎င်း၏ လုပ်ငန်းခွဲ ဖြစ်သော PK Airfinance တို့ထံမှ ဘဏ္ဍာရေး အထောက် အပံ့လည်း ရရှိခဲ့သည်။ ဧပြီလအတွင်းတွင် GE Capital Aviation က ၎င်းတို့ အနေဖြင့် အရေးပါသည့် လေကြောင်း ဘဏ္ဍာရေး လွှဲပြောင်းမှုတခုကို Lion နှင့် အတူ အပြီးသတ်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ Lion Air က လက်ရှိ လုပ်ကိုင်နေသည့် ဘိုးအင်း ၇၃၇-၉၀၀ER လေယာဉ် ၂၁ စီးနှင့် ဘိုးအင်း၇၃၇ Max 8s နှင့် 9s နှင့် Airbus A320/A321neo လေယာဉ်များအပါအဝင် Lion Air က မှာယူထားသော လေယာဉ် အစီး ၃၀ နှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်တွင် ကိုရီးယား ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်(Korea Development Bank) လည်း ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့သည်။

အမေရိကန် သွင်းကုန်-ထုတ်ကုန်ဘဏ် ကလည်း Lion ၏ ဘိုးအင်းလေယာဉ်များ မှာယူမှုတွင် ငွေကြေးထောက်ပံ့ခဲ့သည်။ နယူးယောက်မှ Apple Bank for Savings က ဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည့် လေယာဉ်ဝယ်ယူမှုအတွက် ဒေါ်လာ ၁.၁ ဘီလီယံ ထောက်ပံ့ပေးရန် အပြီးသတ် ကတိကဝတ်ကို အတည်ပြုခဲ့ကြောင်း အမေရိကန် သွင်းကုန်-ထုတ်ကုန်ဘဏ် က ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ပြောသည်။

အဆိုပါ အစီအမံများက Lion အုပ်စုအတွက် တိုက်ရိုက်ပိုင်ဆိုင်ခြင်းထက်စာလျှင် ဘဏ္ဍာရေးအရ ဖိအားများ နည်းပါးစွာဖြင့် ကြီးမားသော လေယာဉ်အုပ်စုကြီးကို လုပ်ကိုင်နိုင်စေခဲ့သည်ဟု ယူဆရပါသည်။ လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေး ကဏ္ဍမှ အမည် မဖော်လိုသူ အတွင်းလူတဦးက ဘဏ္ဍာငွေထောက်ပံ့သူများအတွက် အငှားချသည့် ကုမ္ပဏီသို့ ငွေချေးခြင်းက Lion သို့ တိုက်ရိုက်ချေးခြင်းထက် ပိုသဘောကျစရာ ဖြစ်ကြောင်း၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် Transportation Partners က အခြားသော ကုမ္ပဏီများသို့လည်း အငှားချနိုင်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု ပြောသည်။ စွန့်စားရနိုင်ခြေများကို ဖြန့် ခွဲထုတ်ခြင်း ဖြစ်သည်။

ခရီးစဉ် ၆၁၀ ပျက်ကျခြင်းအတွက် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်နေချိန်တွင် အင်ဒိုနီးရှား ပို့ဆောင်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက Lion Air ကို ၎င်းတို့၏ နည်းပညာ ဒါရိုက်တာနှင့် ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေးနှင့် အင်ဂျင်နီယာ ဒါရိုက်တာ အပါအဝင် လူ ၅ ဦးကို သူတို့၏ တာဝန်များမှ ရပ်နားထားရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည်။

အင်ဒိုနီးရှား ပို့ဆောင်ရေး ဝန်ကြီး Budi Karya Sumadi က ထိုသို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ “ဒါမှလည်း လေကြောင်းလိုင်း အနေနဲ့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုမှာ အထောက်အကူပေးဖို့ အာရုံစိုက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြောသည်။ သို့သော်လည်း “ တာဝန်ကနေ ရပ်ဆိုင်းလိုက်တာက သူတို့လုပ်ခဲ့တာတွေအတွက် သူတို့တွေ တာဝန်ယူရမယ်ဆိုတဲ့ အရိပ်အယောင် တခု၊ သတိပေးချက် တခုဖြစ်ပါတယ်” ဟု သူက ထပ်ပြောခဲ့သည်။

ပျံသန်းရေး မှတ်တမ်းတင် ကိရိယာ (black box) ကို ပြီးခဲ့သည့် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့က ပြန်လည်ရရှိခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အာဏာပိုင်များအနေဖြင့် လေယာဉ်တွင် မည်သို့ ဖြစ်ပျက်ခဲ့သည်ကို နားလည်ရန် အချိန်ယူရလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။ မည်သည့် အကြောင်းကြောင့် Lion Air လေယာဉ် ပျက်ကျခဲ့သည်ကို ဆုံးဖြတ်ရန် တနှစ်အထိ အချိန်ယူရလိမ့် မည်ဟု အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပို့ဆောင်ရေးဘေးကင်းလုံခြုံရေး အမျိုးသားကော်မတီမှ တာဝန်ရှိသူများက ပြောသည်။ သို့သော်လည်း အာရုံခံ ကိရိယာတခုမှ မှားယွင်းသော သတင်းပေးပို့ချက်က အဖြစ်ဆိုးကို ပေါ်ပေါက်စေနိုင်သည့် အကြောင်းတခု အဖြစ် အဆိုပါ ကော်မတီက ထောက်ပြခဲ့သည်။

“ပြည်တွင်း ခရီးသွားအများစုကတော့ Lion Air ကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအတွင်း ဈေးနှုန်းချိုသာစွာ ခရီးသွားနိုင်ဖို့ အတွက် ရနိုင်တဲ့ ရွေးချယ်စရာ အနည်းငယ်ထဲက တခုလို့ မြင်နိုင်ပါတယ်” ဟု အတိုင်ပင်ခံ ကုမ္ပဏီတခု ဖြစ်သည့် SCP/Asia ၏ မန်နေးဂျင်း ဒါရိုက်တာ Michel Brekelmans ကပြောသည်။

“နောက်ဆုံးဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ မတော်တဆမှုက ဈေးကွက်အတွင်းမှာ ကာလတိုတခုအတွက်တော့ သတိပေးချက် ဖြစ်စေမှာ သံသယ ရှိစရာ မလိုပါဘူး။ ဒါပေမယ့် နောက်ဆုံးကျရင်တော့ ခရီးသည်အများစုက လေကြောင်းခရီးသွားလာမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေ၊ မတော်တဆမှုတွေရဲ့ အန္တရာယ်က ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းတယ်လို့ သဘောထားပြီး ဆက်စီးကြမယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်” ဟု သူက ပြောသည်။

(Nikkei Asian Review မှ Shotaro Tani ၏ Lion Air: How a secretive startup became a major player ကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)

The post လူသိပ်မသိရာက အဓိက လေကြောင်းလိုင်းဖြစ်လာတဲ့ Lion Air appeared first on ဧရာဝတီ.