ပုံစံခွက်မှ ဖောက်ထွက်သူ ကချင် အမျိုးသမီးသတင်းစာဆရာ

“ကျနော်ရဲ့ အိပ်မက်က ဒေသရဲ့လိုအပ်ချက်တွေ ဖော်ထုတ်ရေးသားနိုင်တဲ့၊ လူအခွင့်အရေး ချိုးဖေါက်မှုတွေ တင်ပြနိုင်တဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေကို ထင်ဟပ်တဲ့ စာစောင်တခု ကချင်ပြည်နယ်မှာ ရှိချင်တယ်” ဟု မြစ်ကြီးနား သတင်းဂျာနယ်ကို ပူးတွဲတည်ထောင်သူ နှင့် အယ်ဒီတာချုပ် ဆိုင်းမိုင်မရန်က ဆိုသည်။

ကချင်ပြည်နယ်၏မြို့တော် မြစ်ကြီးနား အမည်အတိုင်းပေးထားသော ထိုဂျာနယ်ကို လွန်ခဲ့သော ၄ နှစ်က စတင် ထုတ်ဝေခဲ့ကြသည်။ ထုတ်ဝေသူများက လူမျိုးဘာသာမရွေး ပြည်နယ်အတွင်း နေထိုင်သူအားလုံးထံ သတင်းအချက်အလက်ဖြန့်ဝေရန်ဟူသော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်သည်။

၂၀၀၀ ခုနှစ်များ နှောင်းပိုင်းက နိုင်ငံပိုင်နှင့် ပုဂ္ဂလိက မီဒီယာများသည် ကချင်ပြည်နယ်အတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု များပြားသော၊ အထူးသဖြင့် ကျောက်စိမ်းတွင်းနှင့် ရွှေတွင်းများရှိ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့် တရားမဝင် သစ်ထုတ်လုပ်သည့်လုပ်ငန်းများအကြောင်းသတင်း ဖေါ်ပြခဲလှသည်။

“ဂျာနယ်မရှိတဲ့အတွက် ကချင်ပြည်နယ်က သတင်းတွေ ဘယ်သတင်းစာစောင်မှာမှ မပါဘူး။ ပြီးတော့ လူတွေက အရမ်းကြောက်ကြတယ်” ဟု ဆိုင်းမိုင်မရန်ကပြောသည်။ ထိုစဉ်က ၁၉၉၄ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် ကချင်လွတ်လပ်ရေး တပ်မတော်တို့အကြား ချုပ်ဆိုခဲ့သော အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီမှု အသက်ဝင်နေဆဲ ဖြစ်သော်လည်း ထိုသဘောတူညီမှုသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် ပျက်ပြယ်သွားခဲ့သည်။

အိပ်မက်ကို အကောင်အထည်ဖေါ်ခြင်း

“သတင်းစာပညာ သင်တန်းစတက်တော့ ကျနော့်ရဲ့ပထမဆုံး မီဒီယာ သင်တန်းဆရာ ဦးရဲနိုင်မိုးက ဘာလို့ ဒီသင်တန်းတက်ရလဲ။ ဘာလို့ သတင်းသမားဖြစ်ချင်တာလဲလို့ မေးတယ်။ ကျနော်က ကချင်ပြည်နယ်မှာ ဒေသအခြေပြု ဂျာနယ်တစောင်ရှိချင်တယ်လို့ ဖြေခဲ့တယ်။ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖေါက်မှုတွေ အများကြီးရှိတယ်။ အဲ့တုန်းက စစ်ပြန်မဖြစ်သေးဘူး။ စစ်မဖြစ်တဲ့ကာလ ငြိမ်းချမ်းရေးကာလမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုုးဖောက်ခံရတာ အများကြီးတောင်မှ ဘယ်စာစောင်မှ ထုတ်ဖော်ရေးခဲ့တာ မရှိဘူး” ဟု သူက ရှင်းပြသည်။

သူသည် အသက် ၁၈ နှစ်အရွယ် ၂၀၀၈ ခုနှစ်တွင် သတင်းစာပညာကို စတင်စိတ်ဝင်စားခဲ့သည်။ သူသည် တိုင်းရင်းသားမီဒီယာတခုဖြစ်သည့် ကချင်သတင်းဌာန Kachin News Group တွင် ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ပြီး Internews သတင်းကွန်ရက်မှ ဖွင့်လှစ်သော သတင်းစာပညာ အခြေခံမိတ်ဆက်သင်တန်းသို့ တက်ရောက်ခဲ့ကာ ရန်ကုန်တိုင်းမ် ဂျာနယ်တွင် အလုပ်သင် အဖြစ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ ထိုနောက် ဘီဘီစီ မြန်မာပိုင်း အပါအဝင် ပြည်တွင်း ပြည်ပ အသံလွှင့်ဌာနများနှင့် စာစောင်များတွင် အလွတ်သတင်းထောက်အဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။

၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် မြစ်ကြီးနား သတင်း ဂျာနယ်အတွက် ထုတ်ဝေခွင့် လိုင်စင် လျှောက်ထားပြီး မတ်လတွင် ပထမဆုံး ဂျာနယ်ထွက်ရှိခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က တလ ၂ ကြိမ်ထုတ်ဝေသည်။ ယခု ထိုဂျာနယ်ကို အပတ်စဉ် သောကြာနေ့တိုင်းထုတ်ဝေနေပြီး ပျမ်းမျှစောင်ရေ ၈၀၀၀ အထိ ထုတ်ဝေရသည်။ တပ်မတော်နှင့် လူမျိုးစု လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများ၏ တိုက်ပွဲများအကြား သတင်းများရယူရာတွင်ရော၊ စာစောင်ကို စာဖတ်သူများထံ အချိန်မီ ပို့ဆောင်ရာတွင်ပါ အခက်အခဲများစွာ ရှိနေပြီး ဟက်ကာများက အင်တာနက်မှ တိုက်ခိုက်မှုများ ပြုလုပ်စေကာမူ ထို စောင်ရေသည် ကျဆင်းသွားခဲ့ခြင်းမရှိပေ။

မြစ်ကြီးနားသတင်းဂျာနယ်သည် ဝန်ထမ်း ၁၃ ဦးနှင့် စခဲ့ရာမှ လက်ရှိတွင် ဝန်ထမ်း ၃၀ ဦးအထိရှိလာသည်။ ဆိုင်းမိုင်သည် သတင်းသမားအသစ်များကိုလည်း လေ့ကျင့်သင်တန်းပေးသည်။

“သူများအမြင်မှာတော့ အောင်မြင်တာပေါ့၊ ကျနော့်အတွက်ကျတော့ အမြဲလိုနေတာပဲ။ ဒီထက်မက ပိုလုပ်ဖို့ ပဲ” ဟု သူက ဆိုသည်။

ကချင်ပြည်နယ်တွင် နေထိုင်သူအများစုသည် ကချင်မျိုးနွယ်စုများ ဖြစ်သည့်အတွက် တိုင်းရင်းသား ဘာသာစကားဖြင့်ထုတ်ဝေသော တိုင်းရင်းမီဒီယာတခု အဖြစ် မြင်လိုကြသော်လည်း မြစ်ကြီးနား သတင်းဂျာနယ်သည် ရုံးသုံးဘာသာဖြစ်သော ဗမာ ဘာသာဖြင့်သာ ထုတ်ဝေသည့် ဒေသန္တရ စာစောင်ဖြစ်သည်။

ဆိုင်းမိုင်မရန် ကိုယ်တိုင်သည်လည်း ကချင်စကားနှင့် ဗမာစကားကို သူ၏ဒေသခံ ကချင်မျိုးနွယ်စုတခု ဖြစ်သည့် လီဆူများထက် ပိုမို ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောတတ်သည်။

“ကိုယ့်စာပေစကားကို မတတ်ဘူးဆိုတာ ရှက်စရာဆိုပေမယ့် အစိုးရကျောင်းမှာ ကျနော်တို့ လီဆူ ဘာသာစကား သင်ခွင့်မရဘူး။ ကချင်စာလည်း သင်ခွင့်မရဘူး။ လီဆူစာ၊ ရဝမ်စာ သင်ခွင့်မရဘူး။ ကျနော်က ကချင် အသိုင်းအဝန်းမှာ နေခဲ့ပြီး ကချင်စာကို ဘုရားကျောင်းမှာ သင်ထားတော့ ကချင်စကားနဲ့စာကို ပိုတတ်တယ်” ဟုလည်း သူက ဆိုသည်။

သတင်းထောက်နှင့် ဓာတ်ပုံဆရာ

ဓာတ်ပုံမည်သို့ ရိုက်ရမည်ကို မိမိဘာသာလေ့လာထားသော ဆိုင်းမိုင်မရန်သည် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်က ၁၀ ကြိမ်မြောက် ရန်ကုန်ဓာတ်ပုံပြပွဲ ဆုပေးပွဲတွင် သူ၏ ”လုံခြုံတယ်လို့ ငါထင်တယ်” ဟူသော ဓာတ်ပုံ အက်ဆေးဖြင့် ပညာရှင် အဆင့် ပထမဆုရခဲ့သည်။ ထို ဓာတ်ပုံ အက်ဆေးသည် ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် (KIA) မှ အမျိုးသမီး တပ်ဖွဲ့ဝင်များ၏ ဘဝကို သရုပ်ဖော်ထားသော ဓာတ်ပုံများဖြစ်သည်။

ယမန်နှစ်ကလည်း “ထောင်ချောက်” ဟူသော ဓာတ်ပုံအက်ဆေးဖြင့် ပါရမီရှင် အဆင့်တွင် ဆုရရှိခဲ့သည်။ ထိုဓာတ်ပုံ အက်ဆေးမှာ ဖားကန့်ဒေသ ကျောက်စိမ်းတွင်းများမှ မူးယစ်ဆေးစွဲသူ အမျိုးသမီးများအကြောင်းဖြစ်သည်။

ဆိုင်းမိုင်သည် မောင်နှမငါးဦးထဲတွင် အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး၊ မိဘများက ကုန်သည်မျိုးရိုးဖြစ်သည်။ ငယ်စဉ်က စာဖတ်ရန် စာအုပ်စာတမ်း မရှိခဲ့ဖူးသော မိသားစုမှ ကြီးပြင်းလာသော်လည်း စာရေးစာဖတ်ခြင်းဖြင့် မပြတ်လပ်ရသော သတင်းထောက်တဦး ဖြစ်လာခဲ့သည်။

သို့သော် ဖခင်ဖြစ်သူသည် သူ၏ အိပ်မက်အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ရန် အားပေးပြီး ဆိုင်းမိုင်မရန် ဟူသော ကလောင်အမည်ကိုပင် ကူညီရွေးချယ်ပေးခဲ့သည်။ သူ့ကို မိဘများက ပေးထားသည့် အမည်ရင်းမှာ မရွှေယဉ်ဖြစ်သည်။ သမီးဖြစ်သူ ဖမ်းဆီးထောင်ချခံရမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် မိခင်နှင့်အခြားဆွေမျိုးများက သတင်းထောက်မလုပ်ရန် တားမြစ်ကြသော်လည်း ထိုလမ်းကိုသာ သူ ဆက်လျှောက်သည်။ “ကျမ သိထားတာတွေကို တခြားသူတွေကို ပြောပြချင်တယ်” ဟု ပြောသည်။

ပုံစံခွက်ထဲမှ ဖောက်ထွက်ခြင်း

ဆံပင်တိုတို၊ ရှပ်အကျႌ၊ ဘောင်းဘီကိုသာ ဝတ်ဆင်လေ့ရှိသည့် ဆိုင်းမိုင်မရန်သည် အမျိုးသားတဦးပုံပေါက်သည်။ သို့သော် အမျိုးသမီး သတင်းသမားတယောက်အနေဖြင့် ပဋိပက္ခဒေသတွင် သတင်းထောက်လှမ်းရင်း ကြုံတွေ့ရမည့် နောက်ဆက်တွဲအခက်အခဲများကိုလည်း ကောင်းစွာ သိနေသည်။

သူ၏ ယောင်္ကျားလျှာ ဆန်သော ပုံစံကြောင့်ပင် သတင်းခန်းကို နေ့စဉ် စီမံရသော စိတ်ဖိစီးမှုများနှင့် စိန်ခေါ်မှုများကို ကျော်ဖြတ်ရာတွင် အထောက်အကူပြုသည်ဟု သူပြောသည်။ ထုတ်ဝေသူ၏ လုပ်ငန်းတာဝန်ကို ပူးတွဲတည်ထောင်သူ အမျိုးသား ၂ ဦးကိုလွှဲပေးထားပြီး သတင်းခန်းနှင့် တည်းဖြတ်မှုကိုသာ အာရုံထားသူ ဖြစ်သည်။

အရွယ်ငယ်ငယ် ယောက်ျားလေးဆန်သူတဦးက ဂျာနယ်တစောင်ကို စီမံခန့်ခွဲနိုင်ပါ့မလားဟူသည့် မယုံကြည်သည့် အကြည့်မျိုးဖြင့် အထင်သေးခံခဲ့ရဖူးသော်လည်း ၄ နှစ်အတွင်း အောင်မြင်မှု ရနေသည့်အခါ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ စာပေမူပိုင်ခွင့်နှင့် မှတ်ပုံတင်ရုံးတွင် ထုတ်ဝေခွင့်လိုင်စင်ရရှိရေးအတွက် လွန်ခဲ့သော ၄ နှစ်က ကြိုးပမ်းခဲ့ရသည်ကို သူပြန်ပြောင်းပြောပြသည်။ “အဲဒီတုန်းက ထုတ်ဝေခွင့်ဌာနက အရာရှိတွေက ကျနော် ဂျာနယ်ထုတ်မှာကို မယုံကြဘူး။ လှောင်ကြတယ်။ …ခုလိုပဲ ယောက်ျားလေးပုံစံပဲ။ ဘယ်သူမှ မယုံကြဘူး။ ၂ လပြည့်လို့ မထုတ်နိုင်ရင် ပြန်သိမ်းမှာလို့ပြောပီး ပေးလိုက်တာ” ဟုသူပြောသည်။ တလကြာမျှ ထိုရုံးသို့ ကြိမ်ဖန်များစွာ သွားခဲ့ပြီးနောက် လိုင်စင်ရလာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုနှင့် အမျိုးသားရေးစိတ်ဓာတ်

ဒေသန္တရစာစောင်တခုအနေဖြင့် မြစ်ကြီးနား သတင်းဂျာနယ်သည် မျှတသော သတင်းတက်ဆက်မှုက တခါတရံ အန္တရာယ်ရှိကြောင်းကိုလည်း သတိပြုမိသည်။ စာဖတ်ပရိသတ်များထဲတွင် သတင်း၏ ဘက်တဘက်ကိုသာ ကြားလိုမြင်လိုသူများ ရှိနေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

စစ်သားတယောက်က သေနတ်ဖြင့်ပစ်ခတ်ခံရပြီး သေဆုံးသွားခဲ့သော ကချင်လူငယ်တဦးအကြောင်း ၂၀၁၆ ခုနှစ်က သူမ၏ ဂျာနယ်တွင် ဖော်ပြခဲ့သော သတင်းအကြောင်းကို ဆိုင်းမိုင်မရန်က ပြန်ပြောပြသည်။ တပ်မတော်ဘက်က သတင်းထုတ်ပြန်ရာတွင် သေနတ်ကို လူငယ်အုပ်စုက လုယက်စဉ် ထိုစစ်သား၏ သေနတ်မှ ကျည်ဆံမှားယွင်းပြီးထွက်သွားသည် ဆိုသည်။

“အသတ်ခံခဲ့ရတဲ့သူဘက်က ထုတ်ပြောမယ့်သူ မရှိတော့ ကျနော်တို့ မျက်မြင်သက်သေရဲ့ အသံကိုရဖို့ ခက်တယ်။ ဒီတော့ ကျနော်တို့က တပ်မတော်ဘက်ကပြောတဲ့ အပိုင်းကို ဖော်ပြတယ်။ ဆိုတော့ ကျနော်တို့ ဂျာနယ်ကို မမှန်တဲ့ပြောဆိုချက်တွေကို ထုတ်ဝေတယ်လို့ စွပ်စွဲခံရတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါက ရဲဘက်ကပြောတဲ့ တရားဝင် မှတ်တမ်းဖြစ်နေတယ်” ဟု သူက ရှင်းပြသည်။

မြစ်ကြီးနားဂျာနယ်အနေဖြင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုဆိုင်ရာ သတင်းများ ရေးသား ဖော်ပြရာတွင်လည်း အထူးဂရုစိုက်ရေးသားရသည်။ ထိုသို့ ဂရုစိုက်ရေးသားခြင်းက စစ်ရေး၊ လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာအဖွဲ့များထံမှ တန်ပြန်ရိုက်ခတ်မှုများကို ရှောင်ရှားနိုင်သည်။ KIA နှင့် တပ်မတော်၏ တိုုက်ပွဲများအကြောင်း ရေးသားရာတွင်လည်း စိုးရိမ်ပူပန်နေရသေးသည်။ အခန့်မသင့်ပါက တရားမဝင်အသင်းအဖွဲ့ ဆက်သွယ်မှုပုဒ်မဖြင့် ဖမ်းဆီး တရားစွဲဆိုခံရနိုင်ရသည့် အခြေအနေမှလည်း မလွတ်ကင်းသေးပေ။

ဂျာနယ်အနေဖြင့် လူထုအခြေပြု မူးယစ်ဆေးဝါးတိုက်ဖျက်ရေးအဖွဲ့ ပက်ဂျာဆန်နှင့် ပတ်သက်၍ သတင်းဖော်ပြမှုများကိုလည်း အထူး သတိထားရသည်။ ပက်ဂျာဆန်အဖွဲ့က မူးယစ်ဆေးစွဲသူတချို့ကို ဖမ်းဆီးရိုက်နှက်ခဲ့သည့် သတင်းဖော်ပြခဲ့ဖူးသည့်အတွက် ဂျာနယ်ကို ဝယ်မဖတ်ရန် ဖိအားပေးသည့် အခြေအနေများနှင့်လည်း ကြုံခဲ့ရဖူးသည်။

“စိန်ခေါ်မှုကတော့ အပတ်တိုင်းရှိတယ်။ လူ့အခွင့်အရေးဆိုတဲ့ဘက်နဲ့ မျက်နှာဖုံးသတင်းမှာကအစ ဂရုစိုက်ရတယ်။ ဘာသာရေး လူမျိုးရေးတွေဆိုတာ ထိလွယ်ရှလွယ်ဖြစ်တော့ ဒါတွေ နည်းနည်းပါလာတာနဲ့ မီးက တောက်ပြီ။ မနည်း ဒါကို ငြှိမ်းနေရတာ။ ဘယ်အချိန်မီးထလောင်မလဲဆို စိတ်ပူနေရတာ” ဟု ဆိုင်းမိုင်မရန် ပြောသည်။

The post ပုံစံခွက်မှ ဖောက်ထွက်သူ ကချင် အမျိုးသမီးသတင်းစာဆရာ appeared first on ဧရာဝတီ.