(ဓာတ္ပံု – wkikipedia)
ဗဟိုဥေရာပ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္သည့္ ခ်က္သမၼႏိုင္ငံ၏ သမၼတေဟာင္း ဗားကလပ္ ဟာဗဲလ္က ကတၱီပါ ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္အတူ အာဏာရ အစုိးရတြင္ အႀကီးအကဲ ျဖစ္လာသည္။
သူသည္ ခ်က္ႏုိင္ငံ၏ လူမႈအဖြဲ႔အစည္း၊ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းမ်ား ရွင္သန္ေရး အေရးႀကီးေၾကာင္းကုိ သိျမင္သည့္အတြက္ NGO မ်ား CSO ေခၚ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ား တည္ေထာင္ေရးကုိ ဦးစီး ဦးေဆာင္ျပဳၿပီး အားေပးခဲ့သည္။
သူ၏ သမၼတ သက္တမ္းတြင္ ဟာဗဲလ္က ဦးေဆာင္ၿပီး People in Need (PIN) ဟု အမည္ရေသာ ႏုိင္ငံ တကာ NGO အဖြဲ႔အစည္းကုိ ထူေထာင္လာခဲ့သည္။
ခ်က္ႏုိင္ငံတြင္း မွာသာမက အေရွ႕ဥေရာပႏုိင္ငံမ်ားအျပင္ အေရွ႕ေတာင္ အာရွတြင္လည္း PIN ၏ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ တုိးခ်ဲ႕ခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္လည္း သူ၏ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ခ်ဲ႕ထြင္လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္။
အာဏာရွင္မ်ား အုပ္စုိးေနေသာ အေရွ႕ဥေရာပ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚေနေသာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈမ်ားကုိ ဟာဗဲလ္ ကုိယ္တုိင္က ပြင့္ပြင့္လင္းလင္း ထုတ္ေဖာ္ေ၀ဖန္ခဲ့သည္။ အင္အားႀကီး တရုတ္ႏုိင္ငံ၏ လူ႔အခြင့္အေရးအေျ ခအေနမ်ားကို မီဒီယာမွတဆင့္ ရႈံခ်ေ၀ဖန္ခဲ့သည့္အျပင္ တိဗက္ဘုန္းေတာ္ႀကီး ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ႏုိဗဲလ္ဆုရွင္ ဒလုိင္းလားမားကုိ ခ်က္ႏုိင္ငံသုိ႔ တရား၀င္ ဖိတ္ၾကားခဲ့သူျဖစ္သည္။
ဟာဗဲလ္ ကုိယ္တုိင္လည္း လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားတြင္ ဥကၠ႒ အျဖစ္ တာဝန္ယူခဲ့သလုိ၊ Human Rights Foundation အဖြဲ႔တြင္လည္း ဥကၠ႒ အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံကုိ စစ္အာဏာရွင္မ်ား ႀကီးစုိးခဲ့စဥ္ကာလက ဘုန္းေတာ္ႀကီး ဒက္စ္မြန္တူးတူးႏွင့္အတူ သူ၏ နာမည္ႀကီး Threat to the Peace ဆုိသည့္ စာတမ္းတေစာင္ကုိ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပဳစုၿပီး ကုလသမဂၢ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတကာကုိ တင္ျပကာ ျမန္မာစစ္အစုိးရကုိ ဖိအားေပးျခင္း၊ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီ (UNSC) က ျမန္မာအေရးကုိ ၀င္ေရာက္ေျဖရွင္းဖုိ႔ ေတာင္းဆုိခဲ့ျခင္းမ်ား ျပဳလုုပ္ခဲ့သည္။
သူကုိယ္တုိင္လည္း Vaclav Havel Journalism Fellowship ဆုိသည္ကုိ ဖန္တီးခဲ့ၿပီး စာနယ္ဇင္းႏွင့္ သတင္းစာ လြတ္လပ္ခြင့္ ဆုမ်ားကုိ ႏွစ္စဥ္ေပးခဲ့သည္။
ထိုု႔အျပင္ သူ႔လက္ထက္တြင္ Radio Liberty ကုိ အစတည္ေထာင္ေပးခဲ့ၿပီး ဖက္ဒရယ္ ပါလီမန္ အေဆာက္ အဦးထဲ၌ အစပထမ ဖြင့္ခြင့္ေပးခဲ့သည္။ ေနာက္ပုိင္း Radio Free Europe ဟူ၍ လူသိမ်ား ထင္ရွားလာခဲ့သည္။
ဤသိုု႔ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ား ေၾကာင့္ ခ်က္ကုိ က်ဴးေက်ာ္ ဗုိလ္က်ခဲ့ေသာ ဆုိဗီယက္ရုရွား၏ ၿငိဳျငင္မႈကို ဟာဗဲလ္ ခံခဲ့ရၿပီး၊ သူ ကြယ္လြန္ခ်ိန္တြင္ ႏုိင္ငံတကာ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ၀မ္းနည္းေၾကာင္းေျပာခဲ့ၾက၊ တခ်ဳိ႕ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက တကူးတက ႏုိင္ငံေတာ္စ်ာပန တက္ေရာက္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ကရင္မလင္နန္းေတာ္ကမူ ေရငုံႏႈတ္ပိတ္ေနခဲ့သည္။
ဟာဗဲလ္သည္ ယခု ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး တာ၀န္ကုိ ထမ္းေဆာင္ေနသည့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၊ ျမန္မာ့ အေရးတိုု႔ႏွင့္လည္း မစိမ္းသူျဖစ္သည္။
၁၉၉၁ ႏိုုဗဲလ္ ၿငိမ္းခ်မ္းဆုုအတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုု ေပးအပ္ဖို႔ အမည္စာရင္းကုိ ကုိယ္တုိင္တင္သြင္း ခဲ့သူလည္း ျဖစ္သည္။
၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ ဧရာ၀တီကုိ ေျပာခဲ့သည့္ သူ၏ အင္တာဗ်ဴးတခုု၌ “က်ေနာ္ရဲ႕မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္း ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ ဒီဆုနဲ႔ ထုိက္တန္ပါတယ္။ သူ႔ကုိ က်ေနာ္ေျပာခဲ့တာကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ Non Violent ႀကိဳးပမ္းမႈဟာ အႀကီးအက်ယ္ အသိအမွတ္ျပဳခံရတယ္ ဆုိတာပါပဲ” ဟု ေျပာဆိုခဲ့သည္။
သမၼတေဟာင္း ဟာဗဲလ္ႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔သည္ လူခ်င္းေတြ႔ဆုံခြင့္ မရခဲ့ၾကပါ။ သမၼတေဟာင္း ဟာဗဲလ္သည္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၁၈ ရက္ေန႔တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။
သမၼတေဟာင္း ဟာဗဲလ္သည္ အတုိက္အခံဘ၀မွ အာဏာရ သမၼတျဖစ္လာခဲ့ၿပီး သူ႔ႏုိင္ငံတြင္ ဒီမုိကေရစီ အျမစ္တြယ္ေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရး ပုိမုိအားသန္ေရး၊ NGO မ်ား၊ CSO မ်ား၊ မီဒီယာမ်ားကုိ ကုိယ္တုိင္ အားေပးခဲ့သည့္အျပင္ ေရြးေကာက္ခံ သမၼတ တဦးအေနႏွင့္လည္း အဆိုပါ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားသည္ အစုိးရ၏ မဟာမိတ္မ်ားအျဖစ္ စည္းရုံးႏုိင္ခဲ့သည္။
ျပည္သူလူထုက ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ေသာ အစိုးရ အေနျဖင့္ NGO မ်ား၊ CSO မ်ား၊ လြတ္လပ္ေသာ မီဒီယာမ်ားႏွင့္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို အားေကာင္းေမာင္းသန္ ျဖစ္လာေရး မည္သို႔ ကူညီပ်ိဳးေထာင္ေပးမည္နည္း၊ မဟာမိတ္အျဖစ္ ေရွ႕ဆက္မည့္ ခရီးတြင္ မည္သို႔ လက္တြဲမည္နည္း ဆိုသည္ကို ျမန္မာ့ မိတ္ေဆြ ဟာဗဲလ္ထံမွ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ေလ့လာစရာ အမ်ားအျပားရွိေနပါသည္။
The post ျမန္မာ့မိတ္ေဆြ ခ်က္သမၼတဆီက သင္ခန္းစာ appeared first on ဧရာ၀တီ.